شاید برای شما هم پیش آمده باشد که بدون برخورد با اجسام یا چیزهای دیگر، ناگهان دچار کبودی بدن شوید. علت کبودی بدن به صورت ناگهانی چیست؟ چرا برخی افراد به‌راحتی دچار کبودیهای بزرگ یا کوچک می‌شوند؟ در ادامه این موضوع را باهم بررسی می‌کنیم.
کبودی بدن چطور ایجاد می‌شود؟
وقتی خون زیر پوست جمع می‌شود، خود را به شکل یک کبودی در سطح بدن نشان می‌دهد. معمولاً کبودی به دلیل آسیب یک رگ خونی کوچک در اثر ضربه، اتفاق می‌افتد. زمین‌خوردن، ضربه‌دیدن یا هر چیزی که موجب فشار ناگهانی به استخوان، عضله یا بافت زیر سطح پوست شود، کبودی ایجاد می‌کند. اصابت ضربه شدید به بدن، می‌تواند به استخوان‌ها آسیب برساند، باعث خونریزی بخش‌های عمیق آن شود و کبودی‌هایی را ایجاد کند که بهبود آن ها ممکن است چند هفته طول بکشد. البته اغلب کبودیهای بدن معمولاً طی چند روز خوب می‌شوند و اثرشان از بین می‌رود.
ممکن است شما هم جزو کسانی باشید که بدنتان به‌راحتی کبود می‌شود. در برخی مواقع حتی ممکن است دلیل اصلی این کبودیها را به خاطر نیاورید. در بعضی افراد کبودیهای بزرگ بعد از آسیب‌های کوچک در بدن ایجاد می‌شوند. این کبودیها ممکن است هفته‌ها روی بدن باقی بمانند.
کبودیهای ناگهانی، لزوماً نشان‌دهنده بیماری نیستند. اما اگر تعداد آن‌ها بصورت ناگهانی افزایش پیدا کرد، حتماً به پزشک مراجعه کنید. بیماری‌ها و داروهایی که باعث افزایش خونریزی در بدن می‌شوند، ممکن است در بروز آسان‌تر کبودیها دخیل باشند. این داروها و بیماری‌ها را در ادامه می‌خوانید.
برخی کبودیها نیز در حقیقت ناگهانی نیستند، فقط شخص هنگامی که با جسمی برخورد کرده، به آن توجهی نداشته و در واقع، علت را فراموش کرده است. برای مثال اگر ناگهانی مشاهده کردید کودک شما دچار کبودی زانو شده است، پیش از نگران شدن برای وجود بیماری، این احتمال را هم در نظر بگیرید که شاید در حین بازی زمین خورده باشد. پس قبل از هر چیز مطمئن شوید که آسیب استخوان و مفصل وجود ندارد و سپس تغییر وضعیت کبودی و احیاناً بروز کبودیهای دیگر را پایش کنید.
علت ایجاد کبودیهای ناگهانی چیست؟
با افزایش سن، احتمال بروز کبودی بدن بیشتر می‌شود. زیرا هرچه سن بالاتر می‌رود، رگ‌های خونی ضعیف‌تر و پوست بدن نازک‌تر می‌شود.
کبودیهای ناگهانی می‌توانند دلایل موروثی هم داشته باشند. درنتیجه اگر در خویشاوندانتان کسانی هستند که بدنشان به‌راحتی کبود می‌شود، احتمال اینکه شما هم دچار کبودیهای ناگهانی شوید، بیشتر است.
تشخیص اینکه آیا تعداد کبودیهای بدنتان بیش از حد طبیعی است و یا شما بیشتر از دیگران دچار کبودی می‌شوید، سخت اما تا حدودی ممکن است.
آیا شما بیش از حد معمول دچار کبودی می‌شوید؟
وجود برخی علائم در یافتن پاسخ این پرسش به شما کمک می‌کنند:
- جراحت‌های کوچک، کبودیهای بزرگ و دردناکی را برایتان به همراه دارد.
- کبودیهای زیاد و بدون علت در بدنتان مشاهده می‌شود.
- به دفعات کبودی‌هایی روی بدنتان ایجاد می‌شود که روند بهبودشان هفته‌ها به طول می‌انجامد.
- بعد از جراحت، بیشتر از ۱۰ دقیقه خونریزی دارید.
تاثیر داروها بر بروز کبودی بدن به صورت ناگهانی
داروهای رقیق‌کننده خون، می‌توانند باعث افزایش خونریزی و کبودی در بدن شوند.
داروهای رایج رقیق‌کننده خون
- وارفارین (warfarin)
- هپارین (Heparin)
- ریواروکسابان (Rivaroxaban)
- دابیگاتران (Dabigatran)
- آپیکسابان (Apixaban)
- آسپیرین (aspirin)
سایر داروهای موثر بر ایجاد کبودی بدن
برخی داروهای دیگر و گروهی از ترکیبات گیاهی نیز باعث ضعیف شدن رگ‌های خونی، تغییر در عملکرد آن‌ها، افزایش التهاب و افزایش خطر خونریزی می‌شوند. این داروها عبارتند از:
- برخی از داروهای گیاهی مانند ژنکیو بیلوبا (ginkgo biloba)
- جنسینگ (ginseng)
- بابونه گاوی (feverfew)
- مقادیر زیاد سیر، زنجبیل، نخل اره‌ای (saw palmetto)
- پوست درخت بید
- کورتیکواستروئیدها و گلوکوکورتیکوئیدها (glucocorticoids) مانند پردنیزون (prednisone)
- بعضی داروهای ضدافسردگی مانند سیتالوپرام و فلوکستین
اگر تحت درمان با یکی از داروهای بالا هستید و متوجه افزایش خونریزی یا کبودی در بدنتان شدید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. اگر طبق نظر پزشک، مصرف داروها باعث افزایش خونریزی یا ایجاد کبودی بدنتان می‌شود، می‌توانید خطرات و فواید ادامه مصرف داروها را با پزشک بررسی کنید.
تاثیر بیماری‌ها و اختلالات سلامتی بر بروز کبودی بدن
گروهی از بیماری‌ها با ایجاد تغییر در برخی اندام‌ها یا بافت‌های بدن، باعث افزایش ایجاد کبودی می‌شوند.
سوءمصرف الکل و بیماری کبدی
سوءمصرف الکل، عامل مهمی در بروز بیماری‌های کبدی مانند سیروز است. سیروز و دیگر بیماری‌های کبدی به‌تدریج باعث تضعیف عملکرد کبد می‌شوند.
پیشرفت بیماری‌های کبدی می‌تواند تولید پروتئین‌هایی را که به لخته شدن خون کمک می‌کنند، قطع کند.
درنتیجه فرد مبتلا به بیماری‌های کبدی ممکن است دچار خونریزی‌های بیش‌ازحد شده و یا به‌راحتی دچار کبودی بدن شود. از دیگر عوارض بیماری کبدی، خارش شدید، احساس خستگی زیاد، حس بیماری عمومی، پاهای متورم، ادرار تیره‌رنگ و چشم یا پوست زردرنگ است.
اغلب بیماری‌های کبدی قابل‌درمان هستند، خصوصاً اگر خیلی زود توسط پزشک تشخیص داده شوند. اگر الکل مصرف می‌کنید، باید بلافاصله پس از مشاهده علائم بیماری‌های کبدی، مصرف آن را قطع کنید. پزشک می‌تواند برای درمان، از ترکیب داروها و توصیه‌های لازم برای تغییر سبک زندگی استفاده کند.
اختلالات انعقاد خون
بسیاری از عوامل ژنتیکی می‌توانند باعث کندی یا عدم انعقاد خون شوند. بیماری وون‌ویلبراند (VWD)، شایع‌ترین اختلال انعقاد خون است که حدود ۱٪ از جمعیت جهان به آن مبتلا هستند. افراد مبتلا، یا دچار کمبود یکی از پروتئین‌های لازم جهت انعقاد خون (پروتئین وون‌ویلبراند) هستند و یا این پروتئین به طور کل در بدنشان تولید نمی‌شود.
درمان با هورمون‌های مصنوعی می‌تواند انعقاد خون در افراد مبتلا به بیماری وون‌ویلبراند را بهبود بخشد.
هموفیلی، یکی دیگر از بیماری‌های اختلال انعقاد خون است. هموفیلی باعث عدم تولید یا نقص فاکتور انعقادی 8 (هموفیلی A) یا فاکتور انعقادی 9 (هموفیلی B) می‌شود. اهمیت نقش هر دو پروتئین در لخته شدن خون بسیار زیاد است. مصرف فاکتورهای انعقادی مصنوعی که به روش مهندسی ژنتیک تهیه می‌شوند، می‌تواند به درمان هموفیلی کمک کرده و خطر ابتلا به خونریزی‌های جدی و کبودیهای شدید را کاهش دهد.
هنگامی که اختلال ژنتیکی در انعقاد خون باعث بروز کبودی بدن بصورت ناگهانی می‌شود، این امکان وجود دارد که فرد مبتلا دچار خونریزی‌های شدید شده و حتی با خطر مرگ در اثر خونریزی مواجه شود. علائم این بیماری‌ها به‌صورت ناگهانی ظاهر نمی‌شوند. البته نشانه‌های اختلال ژنتیکی در انعقاد خون، از ابتدای تولد قابل‌تشخیص است. بنابراین اختلالات ژنتیکی در انعقاد خون بیشتر در نوزادان و کودکان مشاهده می‌شود.
کمبود ویتامین
ویتامین‌های خاصی در بدن باعث بهبود زخم‌ها، بیماری‌ها و انعقاد خون می‌شوند. طبق بررسی‌های انجام شده بیماری اسکوربوت در اثر کمبود ویتامین سی، به وجود می‌آید. اسکوربوت باعث خونریزی لثه‌ها، عدم بهبود زخم‌ها و کبودی بدن بصورت ناگهانی می‌شود.
ویتامین K به انعقاد خون برای توقف خونریزی کمک می‌کند. معمولاً سطح ویتامین K در بدن نوزادان، پایین است و برای توقف خونریزی کافی نیست. بدون تزریق ویتامین K در هنگام تولد، بدن نوزادان می‌تواند به‌راحتی دچار کبودی شده یا سبب آن شود که خونریزی‌های بیش‌ازحد را تجربه کنند. بزرگ‌سالانی که دچار کمبود ویتامین K هستند، خیلی زود متوجه افزایش ناگهانی کبودیها در بدنشان می‌شوند.
کمبود ویتامین در بدن، معمولاً به‌راحتی قابل جبران است. اما این نکته بسیار حائز اهمیت است که این کمبود توسط یک پزشک و از روی آزمایش خون تشخیص داده شود؛ تا مکمل‌های ویتامین مناسب برایتان تجویز گردد. زیرا همان‌طور که کمبود ویتامین، مضر و آسیب‌رسان است، مقادیر بالاتر از حد مجاز ویتامین نیز می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
اگر مصرف مکمل‌های ویتامین باعث بهبودی علائم نشد، ممکن است به این معنی باشد که فرد دچار بیماری یا مشکل دیگری است. اختلالات متابولیک یا اختلالات گوارشی، باعث کاهش جذب مواد مغذی توسط بدن می‌شود.
واسکولیت یا التهاب رگ
واسکولیت به گروهی از بیماری‌ها می‌گویند که موجب التهاب در رگ‌های خونی می‌شوند. این بیماری‌ها باعث افزایش خونریزی، کبودی، تنگی نفس، بی‌حسی اندام‌های انتهایی، ایجاد زخم، برآمدگی‌های پوستی یا لکه‌های بنفش روی پوست می‌شود.
شیوه درمان، به نوع و شدت واسکولیت و ناحیه مبتلا به بیماری بستگی دارد. داروهای زیادی مانند استروئیدها به درمان واسکولیت کمک می‌کنند.
پورپورای پیری
معمولاً افراد مسن به پورپورای پیری مبتلا می‌شوند. حدود ۱۰٪ افراد بالای ۵۰ سال مبتلا به این بیماری هستند. پورپورای پیری، روی پوست، ضایعات قرمز تیره‌ای شبیه به کبودی ایجاد می‌کند. معمولاً این نوع کبودی بدن روی دست‌ها و بازوها ظاهر می‌شود.
در بسیاری از موارد، ضایعات پوستی در این بیماری پس از جراحت روی پوست ایجاد می‌شوند. اما بهبود ضایعات در آن، بیش‌از بهبود کبودیها زمان می‌برند و معمولاً بسیار بزرگتر از کبودیها هستند. بعضی‌اوقات حتی پس از رفع ضایعات، پوست، قهوه‌ای‌رنگ باقی می‌ماند.
محافظت از پوست در برابر آفتاب، می‌تواند شدت علائم را کاهش دهد. افراد مبتلا به پورپورای پیری باید بدانند که بدنشان به‌راحتی کبود می‌شود و باید از پوستشان در برابر آسیب و جراحت محافظت کنند. درمانی برای این بیماری وجود ندارد، اما پزشک می‌تواند با توصیه‌هایی برای تغییر سبک زندگی، شدت و دفعات ایجاد ضایعات را تا حد زیادی کاهش دهد.
سرطان
در موارد نادری، افزایش ناگهانی خونریزی و کبودی بدن می‌تواند نشانه سرطان باشد. سرطان‌هایی که روی خون و مغز استخوان تأثیر می‌گذارند، مانند سرطان خون، می‌توانند باعث ایجاد کبودی در بدن شوند. ممکن است در این موارد، خونریزی لثه هم اتفاق بیفتد.
بسیاری از سرطان‌ها به‌ویژه با تشخیص زودرس، قابل‌درمان هستند. هرگز نباید اجازه داد که ترس، باعث به تأخیر افتادن درمان شود. در صورت مشاهده علائم سرطان می‌بایست فوراً به پزشک مراجعه کرد. شیمی‌درمانی ، انجام جراحی و مصرف دارو می‌تواند تا حد زیادی در نجات و درمان فرد مبتلا تاثیر داشته باشد.
برطرف کردن کبودی بدن
اگر برای درمان کبودی بلافاصله بعد از آسیب‌دیدگی و در حالی که پوست هنوز قرمز است، اقدام کنید، تأثیر بیشتری دارد. برای درمان کبودی بدن می‌توانید از کرم دمو لافارر که هم باعث رفع کبودی و تسکین درد عضلانی استفاده کنید.
در مورد کبودی زیر چشم بر اثر ضربه خفیف نیز در صورتی که بینایی دچار تغییر یا اختلال نشده باشد، می‌توانید از درمان خانگی استفاده کنید:
- با ملایمت یک کمپرس سرد را در اطراف چشم خود برای 10 تا 20 دقیقه قرار‌دهید. این کار را مرتبا برای 1 یا 2 روز اول تکرار کنید.
- از مسکن‌هایی مثل ایبوپروفن استفاده کنید.
- پس از 2 روز اول، یک کمپرس گرم (نه داغ) را اطراف چشم قرار داده و این کار را مرتباً طی روز تکرار کنید.
چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کرد؟
- اگر کبودی بدن ناگهانی، بزرگ و شدید بوده و ظاهرش نشان‌دهنده خونریزی دائمی در زیر پوست باشد، با یک مورد اورژانسی روبرو هستیم که نیاز فوری به معاینه پزشکی دارد.
- اگر ضربه شدیدی به پشت، قفسه سینه یا شکم وارد شده است.
- اگر کبودی بسیار دردناک، یا به شکل غیرطبیعی سیاه و یا متورم باشد.
با این‌وجود، در بیشتر موارد می‌توان تا بهبود طبیعی کبودی صبر کرد؛ به شرطی که آسیب جدی به اندام آن ناحیه وارد نشده باشد.
در صورت بروز هر یک از موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنید
- بدن بصورت ناگهانی و راحتتر از قبل کبود شود.
- علائمی مانند پوست زردرنگ، تب، انرژی پایین و تغییرات پوستی مشاهده شود.
- کبودیها بعد از مصرف داروها ظاهر شوند.
- کبودیها دردناک باشند و بهبودی آن‌ها زمان زیادی طول بکشد.
جمع‌بندی
در بیشتر موارد ، کبودی بدن بصورت ناگهانی یک ناراحتی خفیف در اثر عوامل ژنتیکی یا یک بیماری جزئی است. بااین‌حال، کبودیها می‌توانند یک علامت هشداردهنده هم باشند. علامتی که خبر از یک اختلال یا بیماری در اعضای بدن یا رگ‌های خونی می‌دهد. بنابراین بهتر است که تغییرات در ایجاد کبودیهای بدن را نادیده نگرفته و مراجعه به پزشک را در اولویت‌های خود قرار دهیم.
تجربه شما در مورد کبودی بدن
در بیشتر موارد، کبودی بدن بی خطر و یا به‌طور کامل قابل‌درمان است. شما چه تجربه‌ای از بروز کبودیهای ناگهانی روی بدن تان داشته‌اید؟ آیا اصلا آن را تجربه کرده‌اید؟ نظراتتان را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.
