15 راهکار سریع و مؤثر برای درمان خانگی گلو درد

هنگام گلو درد، پرت‌کردن حواس از آن بسیار دشوار است. چراکه گلو در بسیاری از فعالیت‌های روزانه مانند غذاخوردن، صحبت‌کردن و نفس‌کشیدن دخالت دارد. گلو درد مشکلی شایع و آزاردهنده است که معمولاً در طول یک هفته و بدون هیچ درمانی برطرف می‌شود. گلودرد و مشکلات همراه آن مانند سوزش، خارش و تورم گلو و درد به‌هنگام قورت‌دادن، نشان‌دهنده بیماری‌های زمینه‌ای مانند سرماخوردگی یا آنفلوانزا هستند. عفونت‌های ویروسی و باکتریایی یا آلرژی همگی می‌توانند منجر به بروز گلو درد شوند. بنابراین انتخاب روش درمان مناسب، به عامل به‌وجودآورنده گلو درد بستگی دارد. ما در این مقاله، درباره علت‌ها و علائم گلو درد و درمان‌های خانگی آن صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.

گلو درد چیست؟

گلو درد احساس سوزش، خارش و درد در ناحیه گلو است که اغلب در هنگام حرف‌زدن یا قورت‌دادن غذا یا آب دهان بدتر می‌شود. عوامل زیادی می‌توانند باعث ایجاد گلودرد شوند؛ ازجمله عفونت‌های باکتریایی و ویروسی، آلرژی و خوابیدن با دهان باز. بیشتر علائم گلودرد در عرض چند روز بهبود می‌یابند. شایع‌ترین علت گلو درد (فارنژیت)، عفونت‌های ویروسی مثل سرماخوردگی یا آنفلوانزا هستند. گلودردهای ویروسی معمولاً خودبه‌خود بهبود پیدا می‌کنند.

علت گلو درد

دلایل بروز گلو درد عبارتند از:

• ویروس‌ها: مانند ویروس‌هایی که باعث بروز سرماخوردگی یا آنفلوانزا می‌شوند.
• باکتری‌ها: باکتری‌های استرپتوکوک گروه A که باعث عفونت گلو و لوزه‌ها می‌شوند.
• آلرژی‌ها: واکنش‌های آلرژیک به گرده گل، گردوغبار، حیوانات خانگی یا کپک می‌تواند باعث خشکی و خراشیدگی گلو شود .
• سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار 

علائم گلو درد

موارد زیر از شایع‌ترین علائمی هستند که افراد به‌هنگام  گلودرد تجربه می‌کنند:

• درد گلو به‌ویژه هنگام بلع
• خشکی و خراشیدگی گلو
• قرمزی پشت حلق
• تنگی نفس
• سرفه خفیف
• متورم‌‌‌‌‌‌‌‌شدن غدد گردن

عفونت‌هایی که باعث گلو درد می‌شوند ممکن است با علائم و نشانه‌های دیگری نیز همراه باشند؛ ازجمله:

• تب
• سرفه
• آبریزش بینی
• بدن‌درد
• سردرد
• حالت تهوع یا استفراغ

نکته: کودکان هم اغلب همین علائم را تجربه می‌کنند. در کودکان معمولاً درجه حرارت بدن بالا می‌رود و بی‌حال می‌شوند.

چگونه در هنگام بروز گلودرد از خودمان مراقبت کنم؟

بیشتر گلودردها زمانی بروز پیدا می‌کنند که به عفونت باکتریایی یا ویروسی مبتلا شده‌اید. بااین‌وجود، انجام برخی از کارها می‌تواند به کاهش درد گلو کمک کند:

• نوشیدن مایعات به‌مقدار زیاد
• خواب و استراحت کافی
• استفاده از بخور و دستگاه‌های رطوبت‌ساز
• اجتناب از قرارگیری در معرض محرک‌هایی مثل دود سیگار
• کمتر صحبت‌کردن

درمان خانگی گلو درد

درمان‌های طبیعی و خانگی گوناگونی وجود دارند که باعث تسکین درد گلو می‌شوند. ازجمله این روش‌های درمانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

1) عسل

مصرف عسل، یکی از راه‌های درمانی بسیار مؤثر برای گلو درد است. چراکه عسل خاصیت ضدباکتریایی دارد و می‌تواند سبب خروج آب اضافی از بافت‌های ملتهب و کاهش تورم و درد در این نواحی شود.

2) سرکه سیب

سرکه سیب قرن‌ها است که پای ثابت روش‌های درمانی سنتی محسوب می‌شود. سرکه حاوی اسید استیک است که به مبارزه با باکتری‌ها کمک می‌کند. با توجه به خواص ضدباکتریایی سرکه سیب می‌توان از آن برای تسکین گلو درد استفاده کرد.

برای استفاده از سرکه سیب به‌منظور کمک به تسکین گلو درد، یک فنجان آب گرم را با یک قاشق سوپ‌خوری سرکه سیب مخلوط کرده و بنوشید. درصورت تمایل می‌توانید یک قاشق سوپ‌خوری عسل نیز به آن اضافه کنید.

3) بخور

هوای خشک می‌تواند سبب تشدید علائم گلو درد شود. بنابراین مرطوب‌کردن محیط و تنفس بخار می‌تواند در تسکین گلو درد مفید باشد.

برای بخور، مقداری آب جوش را درون کاسه بریزید. حوله‌ای روی سرتان انداخته و نفس عمیق بکشید تا بخار وارد بینی و دهان‌تان شود. این کار را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه انجام دهید. درصورت سردشدن آب و کم‌شدن بخار، باید باز هم آب جوش به کاسه اضافه کنید.

4) غرغره آب‌نمک

غرغره آب‌نمک یک روش طبیعی برای مقابله با عفونت‌های ویروسی و باکتریایی است که به رفع مایعات تجمع‌یافته در بافت‌ها کمک می‌کند. برای این منظور نصف قاشق چای‌خوری نمک را در یک فنجان آب گرم حل کرده و 3 بار در روز و هربار به مدت 20 ثانیه غرغره کنید.

5) غرغره جوش شیرین

با اینکه غرغره آب‌نمک برای تسکین گلو درد رایج‌تر است؛ اما از ترکیب آب با جوش‌شیرین و نمک هم برای بهبود گلودرد استفاده می‌شود. این محلول به از بین بردن باکتری‌ها و پیشگیری از رشد قارچ‌ها کمک می‌کند.

برای درست‌کردن این محلول مواد زیر را با یکدیگر مخلوط کنید:

• یک فنجان آب گرم
• یک‌ چهارم قاشق چای‌خوری جوش شیرین
• یک هشتم قاشق چای‌خوری نمک

6) آب لیمو

آب لیمو نوشیدنی طراوت‌بخشی است که گلو درد ناشی از سرماخوردگی یا آنفلوانزا را تسکین می‌دهد. لیمو حاوی ویتامین C و سایر آنتی‌اکسیدان‌های قوی است. این ترکیبات در بهبود و کاهش برخی از شاخصه‌های اصلی بیماری مانند التهاب و استرس اکسیداتیو مؤثر هستند. برای اثرگذاری بیشتر می‌توانید آب لیمو را با آب گرم و کمی عسل یا آب‌نمک ترکیب کنید.

7) چای زنجبیل

زنجبیل ادویه‌ای با خواص ضدباکتریایی و ضدالتهابی است که به تسکین گلو درد کمک می‌کند. برای درست‌کردن چای زنجبیل در خانه می‌توانید مواد زیر را با یکدیگر مخلوط کنید:

• ریشه زنجبیل تازه
• 1 لیتر آب
• 1 قاشق غذاخوری (معادل 21 گرم) عسل یا شیرین‌کننده‌ای دیگر به انتخاب خودتان
• چند قطره آبلیمو

8) چای دارچین

دارچین ادویه‌ای خوشبو و خوش‌طعم است که خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدباکتریایی دارد. شما می‌توانید دارچین را به چای سیاه یا سایر چای‌های گیاهی اضافه کرده و بنوشید.

9) چای بابونه

بابونه گیاهی شبیه به گل مینا است که مردم از زمان‌های قدیم تا کنون برای مصارف درمانی از آن استفاده می‌کنند. برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که چای بابونه باعث می‌شود افراد خواب آرام و راحتی را تجربه کنند. مطالعات دیگر دریافته‌اند که بابونه در مبارزه با عفونت و کاهش درد نیز مؤثر است.

10) سوپ مرغ

سوپ مرغ یکی از راه‌های درمانی طبیعی و شناخته‌شده برای سرماخوردگی و گلو درد است و هنگام بیماری مایعات بدن را تأمین می‌کند. بهتر است به سوپ مرغ مقداری سیر هم اضافه شود؛ چراکه سیر حاوی ترکیبات فعال زیستی است و در دوران بیماری به بهبود سلامت بدن بسیار کمک می‌کند.

11) سیر

سیر حاوی ترکیبی به نام آلیسین است که قابلیت مقابله با عفونت‌ها را دارد. پس از مصرف سیر، مسواک بزنید تا از دندان‌هایتان در مقابل آنزیم‌ها محافظت کنید.

12) چای نعنا فلفلی

چای نعنا فلفلی حاوی ترکیبات ضدالتهابی است و به تسکین گلو درد بسیار کمک می‌کند. ممکن است این گیاه اندکی باعث بی‌حسی گلو شود و درنتیجه درد آن را تسکین دهد. برای درست‌کردن چای نعنا فلفلی در خانه، برگ‌های تازه گیاه را به‌مدت 3 تا 5 دقیقه در آب جوش دم کنید، سپس آن را از صافی رد کرده و بنوشید.

13) ریشه گیاه ختمی

استفاده از عصاره گیاه ختمی برای درمان گلو درد و سایر بیماری‌ها سابقه طولانی دارد. ریشه این گیاه حاوی ماده‌ای ژلاتینی به نام موسیلاژ است که باعث تسکین گلودرد می‌شود.

14) مریم‌گلی (Sage)

مریم‌گلی از گیاهان محبوب در آشپزی است؛ اما مصارف درمانی بسیاری نیز دارد. این گیاه به درمان بسیاری از مشکلات التهابی کمک می‌کند و تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف آن در تسکین گلودرد مؤثر است.

15) ریشه شیرین‌بیان

ریشه شیرین‌بیان، خواصی مشابه با آسپرین دارد که به کاهش درد گلو کمک می‌کند. این گیاه اثرات ضدویروسی، ضدباکتریایی و ضدالتهابی دارد. برای درست‌کردن چای شیرین‌بیان، ریشه آسیاب‌شده آن را با آب داغ مخلوط کنید و بگذارید به‌مدت 5 دقیقه دم بکشد. قبل از نوشیدن چای، آن را از صافی رد کنید.

درمان گلو درد

درمان گلو درد به علت بروز آن بستگی دارد. برای مثال، اگر گلو درد شما ناشی از سرماخوردگی است، می‌توانید برای کاهش علائم سرماخوردگی و گلو درد، داروهای بدون نسخه را تهیه کنید. اگر عامل گلو درد باکتری استرپتوکوک باشد، ممکن است بنابر تشخیص پزشک، نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک داشته باشید. سایر روش‌های درمانی موجود باتوجه به علت بروز گلو درد عبارتند از:

• مصرف داروهای ضد التهاب: این داروها، مانند ایبوپروفن، به کاهش موقتی التهاب و تسکین درد کمک می‌کنند. با این حال مصرف آن‌ها برای همه افراد مناسب نیست؛ مانند مبتلایان به دیابت و اختلالات کلیوی.
• مصرف استامینوفن: این دارو فقط خاصیت ضددرد دارد و به کاهش التهاب کمکی نمی‌کند.

گلو درد چقدر طول می‌کشد؟

به عقیده پزشکان مدت‌زمان گلودرد به عامل ایجادکننده آن بستگی دارد. اگر گلودرد ناشی از عفونت‌های ویروسی مثل سرماخوردگی باشد، بین ۳ تا ۱۰ روز طول می‌کشد تا بهبود یابد.

درصورتی‌که عامل ایجاد کننده گلودرد آلرژی‌ یا عفونت باکتریایی باشد، با تشخیص و درمان درست می‌توان مدت‌زمان آن را به یک روز کاهش داد. اگر این نوع از گلودرد با آنتی‌بیوتیک و سایر داروهای تجویزی درمان نشود، ممکن است بیشتر طول بکشد.

گلو درد در کودکان

گلو درد در کودکان بسیار شایع است. این گلودردها معمولاً ویروسی هستند. کودک شما ممکن است دچار آبریزش بینی، سرفه، گوش‌درد، تب، احساس خستگی و بی‌حالی و کم‌اشتهایی شود. کودکان بزرگتر از سه سال که دچار تورم غدد روی گردن، لوزه‌های قرمز و متورم با دانه‌های سفید، کهیر و استفراغ هستند، به احتمال زیاد به گلو درد استرپتوکوکی مبتلا شده‌اند.

درمان دارویی گلو درد برای کودکان

قبل از دادن هر نوع داروی بدون نسخه به کودکان، دستورالعمل آن‌ها را به‌دقت بخوانید. برخی از داروهای بدون نسخه برای کودکانی که در سنین خاصی هستند قابل استفاده نیستند.

مسکن‌ها

• برای درمان کودکان دو ماهه و بزرگتر می‌توان از استامینوفن استفاده کرد.
• مصرف ایبوپروفن برای کودکان ۶ ماهه و بزرگتر مشکلی ندارد.
• هرگز به کودکان آسپرین ندهید، چون ممکن است باعث بروز سندرم ری (Reye’s syndrome) شود. سندرم ری نادر، اما بسیار خطرناک است و باعث آسیب کبد و مغز می‌شود.

داروهای ضد سرفه و سرماخوردگی

• کودکان کمتر از 4 سال: برای این کودکان از داروهای بدون نسخه سرماخوردگی و ضد سرفه استفاده نکنید، مگر اینکه پزشک به طور اختصاصی آن‌ها را تجویز کرده باشد. مصرف داروهای ضد سرفه و سرماخوردگی می‌تواند به عوارض جانبی جدی و گاهی اوقات مرگباری در کودکان کم‌سن‌ منجر شود.
• کودکان 4 ساله یا بزرگتر: پیش از مصرف داروهای بدون نسخه ضد سرفه و سرماخوردگی برای این کودکان، با پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید بی‌خطر هستند.

چگونه از ابتلا به گلو درد پیشگیری کنیم؟

عفونت‌های ویروسی مثل سرماخوردگی و آنفلوانزا اغلب باعث گلو درد می‌شوند. با محافظت از خود در مقابل سرماخوردگی و آنفلوانزا، احتمال ابتلا به گلو درد کاهش می‌یابد. برخی از اقدامات پیشگیرانه از این وضعیت عبارتند از:

• دست‌هایتان را مرتب بشویید. برای این کار از آب و صابون یا ضدعفونی‌کننده‌های دست بر پایه الکل استفاده کنید.
• از افرادی که عطسه یا سرفه می‌کنند دوری کنید.
• اگر مجبور هستید کنار افرادی باشید که عطسه و سرفه می‌کنند، از غذا، نوشیدنی یا ظروف مشترک با آن‌ها استفاده نکنید.
• واکسن آنفلوانزا دریافت کنید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت داشتن هر یک از شرایط زیر باید به پزشک مراجعه کنید:

• خارش قسمت داخلی گوش‌ها و درد گلوی شدید و طولانی‌مدت که بهبود پیدا نمی‌کند
• مشکل داشتن هنگام بلع، تنفس یا باز کردن دهان
• سرفه خونی یا وجود خون در بزاق
• بزرگ‌شدن غدد لنفاوی یا وجود توده‌هایی روی گردن
• وجود لکه‌های سفید در پشت گلو یا کهیر (این موارد ازجمله علائم احتمالی گلو درد استرپتوکوکی یا مخملک هستند)
• داشتن تب بالا

پرسش‌های متداول

1) آیا عسل برای درمان گلو درد خوب است؟

بله. عسل به‌دلیل کاهش التهاب و دارا بودن خواص تسکین‌دهندگی و ضدمیکروبی، یک راهکار طبیعی مؤثر برای درمان گلودرد است.

2) برای درمان گلو درد نوزاد چه باید کرد؟

در درمان گلو درد نوزادان، تمرکز باید روی تسکین علائم این بیماری باشد. در این دوران با تغذیه نوزاد به‌طور منظم با شیر مادر یا شیر خشک، آب بدن او را تأمین کنید. همچنین از دستگاه بخور خنک برای افزایش رطوبت محیط استفاده کنید.
اگر عامل گلو درد عفونت باکتریایی باشد، پزشک متخصص ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند.

3) برای درمان گلودرد کدام داروی گیاهی مؤثر است؟

از قرص‌های مکیدنی و شربت‌های گیاهی حاوی عسل و گیاهانی مانند شیرین‌بیان، بابونه، اکالیپتوس، گل ختمی، آویشن، زنجبیل، نعناع‌فلفلی و دارچین می‌توان برای تسکین گلودرد و سایر علائم مرتبط با سرماخوردگی استفاده کرد. علاوه‌بر این، مصرف دم‌نوش‌های این گیاهان هم می‌تواند در کاهش درد گلو مؤثر باشد.

سخن پایانی

گلو درد درنتیجه عفونت‌های ویروسی، باکتریایی یا حساسیت‌ها بروز پیدا می‌کند. از شایع‌ترین علائم این مشکل می‌توان به درد گلو به‌ویژه هنگام بلع، خشکی، سوزش و خارش گلو اشاره کرد. گلودردهای ویروسی، معمولاً بدون نیاز به درمان بهبود می‌یابند. اما درصورتی‌که گلو درد در اثر عفونت‌های باکتریایی ایجاد شود، ممکن است نیاز به درمان آنتی‌بیوتیکی باشد. درحالی که بیشتر درمان‌های خانگی موجود، مانند دارچین و ریشه شیرین‌بیان، تنها به تسکین گلو درد کمک می‌کنند.

از تجربه خودتان بگویید

آیا شما وقتی به گلو درد دچار می‌شوید بلافاصله سراغ پزشک می‌روید یا از درمان‌های خانگی کمک می‌گیرید؟ از چه روش‌هایی برای تسکین این درد استفاده می‌کنید؟ اگر در این زمینه اطلاعاتی دارید با ما و سایر خوانندگان به اشتراک بگذارید.

تیم نویسندگان

شهره اسمعیلی

شهره اسمعیلی دانش‌آموخته رشته زیست‌شناسی سلولی-مولکولی گرایش میکروبیولوژی از دانشگاه تهران است. او پس از اخذ مدرک کارشناسی به کشور آلمان مهاجرت نموده و در رشته بیوشیمی در دانشگاه Ludwig Maximillian University of Munich (LMU) در مقطع کارشناسی ارشد به تحصیل پرداخت. وی به‌مدت سه سال سابقه کار در مؤسساتی همچون Helmholtz Diabetes Center (HDC) وBavarian NMR Center (BNMRZ) در مونیخ آلمان را دارد. در HDC او روی پروژه potential mechanisms of exercised-induced improvements on diabetic dyslipidemia کار می‌کرد. در BNMRZ او در گروه Biomolecular NMR spectroscopy و در پروژه تحقیقاتیinvestigation of biomolecular structure of the hepatitis B virus مشارکت نمود. نتیجه همکاری او با گروه Biomolecular NMR Spectroscopy انتشار مقاله‌ای تحت عنوان « Introducing adjuvant-loaded particulate hepatitis B core antigen as an alternative therapeutic hepatitis B vaccine component » در ژورنال JHEP reports در سال 2024 شد.

مقالات:
https://doi.org/10.1016/j.jhepr.2023.100997

دکتر مهدیه بهشادفر

دکتر زهرا کلاهدوز

• پرایمر: انواع، مزایا و نحوه استفاده از آن
• کک و مک چیست؟ با علت بروز و روش‌های درمان آن آشنا شوید
• 14 خواص چای سبز برای سلامت پوست و مو
• فشار خون بالا: علل، علائم و راه‌های درمان