ویتامین D در سلامت اندام های مختلف بدن نقش مهمی را ایفا می‌کند. مهمترین نقش این ویتامین تضمین سلامت استخوان‌هاست. به طوری که اگر میزان ویتامین D بدن شما کافی نباشد، ممکن است بعد از یک زمین خوردن ساده دچار شکستگی استخوان شوید. تابش نور آفتاب به پوست و استفاده از لبنیات دارای ویتامین D، کمبود این ویتامین را کاهش می‌دهد. با این حال، کمبود ویتامین D یکی از مشکلات شایع سلامت (به ویژه در افراد مسن) است. در این مقاله منابع ویتامین D و نحوه تشخیص کمبود این ویتامین ارزشمند را بررسی می‌کنیم.
تشخیص کمبود ویتامین D
میزان ویتامین D بدن با آزمایش خون مشخص می‌شود. اگرچه تعریفی رسمی برای کمبود ویتامین D وجود ندارد، براساس گفته متخصصین انستیتوی پزشکی (Institute of Medicine) می‌توان از محدوده زیر برای تفسیر نتایج استفاده کرد:
- محدوده 1 تا 12 نانوگرم بر میلی‌لیتر بیانگر کمبود یا Deficiency ویتامین D است.
- محدوده 13 تا 20 نانوگرم بر میلی‌لیتر نشان‌دهنده ناکافی بودن (Insufficiency) این ویتامین است.
- محدوده 20 تا 100 نانوگرم بر میلی‌لیتر بیانگر نرمال بودن این ویتامین است.
- محدوده بالاتر از 100 نانوگرم بر میلی‌لیتر سمی و خطرناک است.
البته دقت کنید که برخی آزمایشگاه‌ها محدوده مرجع (reference range) متفاوتی دارند. در برخی پروتکل‌های آزمایشگاهی، بسته به تکنیک انجام تست، محدوده سمی و خطرناک، بسیار پایین‌تر از 100 نانوگرم است. پس، حتماً نتیجه آزمایش خود را با محدوده مرجع همان آزمایشگاه تطبیق دهید و تفسیر کنید.
برای تصمیم‌گیری درباره میزان کافی ویتامین D نظرات مختلفی وجود دارد، اما بیشتر پزشکان بر این باورند که ویتامین D کمتر از 20 نانوگرم بر میلی‌لیتر برای سلامت استخوان‌ها کافی نیست.
چه کسانی به انجام آزمایش ویتامین D نیاز دارند؟
انجام دادن این آزمایش بیشتر به افراد زیر توصیه می‌شود:
- کسانی که به دلیل بیماری توان خروج از خانه را ندارند.
- افرادی که در مراکز مراقبتی (از جمله خانه سالمندان) نگهداری می‌شوند.
- بانوانی که پوشش زیاد دارند و در معرض نور آفتاب قرار نمی‌گیرند.
- افراد مبتلا به بیماری خاصی که احتمال کمبود یا ناکافی بودن ویتامین D را افزایش می‌دهد.
- همه افرادی که پوکی استخوان دارند.
- افرادی که در گذشته بر اثر ضربه‌ای خفیف (مثلاً زمین خوردنِ ساده) استخوانشان شکسته است.
- مبتلایان هایپوکلسمی (سطح پایین کلسیم خون) و هایپوفسفاتمی (سطح پایین فسفات خون).
منابع ویتامین D
ویتامین دی از سه راه اصلی به دست می‌آید.
نور خورشید
این ویتامین در زیر پوست و بر اثر تابش خورشید ساخته می‌شود. میزان مورد نیاز نور آفتاب برای ساختن ویتامین D کافی در بدن به موارد زیادی بستگی دارد. سن فرد، رنگ پوست، مدت زمان قرارگیری در معرض آفتاب و بیماری‌های زمینه‌ای از این جمله‌اند.
با افزایش سن، تولید ویتامین D در بدن کاهش می‌یابد. افرادی که پوست تیره‌تری دارند، برای تولید کافی ویتامین D (به خصوص در زمستان) باید بیشتر در معرض آفتاب باشند.
مواد غذایی
منبع مهم دیگر ویتامین D غذاست. به طور طبیعی، این ویتامین در ماهی‌های چرب، روغن جگر ماهی کاد و به میزان کمتری در تخم مرغ یافت می‌شود. در آمریکا شیر گاو غنی شده مهمترین محصول لبنی است که حاوی ویتامین D است.
هر 200 سی سی از این شیر 100 واحد یا 2.5 میکروگرم ویتامین D دارد. میزان دریافتی ویتامین D را می‌توان با ضرب کردن تعداد فنجان شیر در 100 به دست آورد (مثلاً 2 فنجان شیر معادل 200 واحد است).
در کشورهای دیگر غلات صبحانه و نان هم با ویتامین D غنی شده است. روغن جگر ماهی کاد حاوی ویتامین D است، اما در بعضی از روغن ماهی‌ها ویتامین A هم به وفور وجود دارد. مصرف بیش از حد ویتامین A در بدن عوارضی همچون آسیب به کبد و شکستگی استخوان را به دنبال دارد.
مکمل‌های ویتامین D
در کنار سایر منابع ویتامین D مکمل‌هایی توسط بشر تولید شده است که می‌تواند به خوبی برای درمان و یا جلوگیری از کمبود ویتامین D مورد استفاده قرار بگیرد. ویتامین D با عنوان ارگوکلسیفرول (D2) و کوله کلسیفرول (D3) دو نوع مکمل رایج هستند. در بیشتر موارد مصرف ویتامین D3 توصیه می‌شود، زیرا به شکل ویتامین طبیعی بدن است. همچنین، سطح ویتامین D را به طور مؤثری افزایش می‌دهد.
میزان مصرف مکمل های ویتامین دی
میزان استفاده از مکمل‌های ویتامین D به سطح این ویتامین در بدن فرد بستگی دارد. افرادی که در جذب این ویتامین مشکلی ندارند:
1) افرادی که سطح ویتامین D آن‌ها کمتر از 12 نانوگرم بر میلی‌لیتر است.
این افراد باید به مدت 6 تا 8 هفته، هفته‌ای یک بار یا بیشتر 50 هزار واحد (معادل 1250 میکروگرم) ویتامین D2 یا D3 خوراکی استفاده کنند. سپس، روزانه 800 تا 1000 واحد (20تا 25 میکروگرم) مصرف کنند.
2) کسانی که سطح ویتامین D آنان بین 13 تا 20 نانوگرم بر میلی‌لیتر است.
این افراد معمولاً باید تا 3 ماه روزانه 800 تا 1000 واحد (معادل 20 تا 25 میکروگرم) ویتامین D خوراکی مصرف کنند. البته، برخی افراد به دوز مصرفی بالاتری نیاز دارند. مقدار مصرف ایده‌آل با آزمایش سطح ویتامین D تعیین می‌شود. اگر نتایج به دست آمده کمتر از سطح نرمال باشد، میزان مصرف افزایش می‌یابد و اگر سطح به دست آمده نرمال باشد، معمولاً مصرف 800 واحد در روز توصیه می‌شود.
3) افرادی که سطح ویتامین D آنان بین 20 تا 30 نانوگرم بر میلی‌لیتر است.
این افراد باید روزانه 600 تا 800 واحد ویتامین D3 خوراکی مصرف کنند، با این مقدار احتمالاً سطح ویتامین در محدوده نرمال باقی می‌ماند.
4) نوزادان و کودکانی که سطح ویتامین D آنان از 20 نانوگرم بر میلی‌لیتر کمتر است.
این افراد باید دو تا سه ماه، هر روز 1000 تا 2000 واحد ویتامین D2 خوراکی مصرف کنند. کودکانی که راشیتیسم دارند (که با تصویربرداری اشعه ایکس تشخیص داده می‌شود) به ویتامین D بیشتری نیاز دارند. این بیماران باید تا درمان کامل به پزشک مراجعه کنند و به طور مرتب آزمایش بدهند.
برخی بیماران در جذب این ویتامین مشکل دارند (مثلاً بیماران کلیوی یا کبدی). میزان ویتامین D مورد نیاز این بیماران را پزشک باید مشخص کند.
کسانی که سطح ویتامین D بدنشان نرمال است، معمولاً باید روزانه 800 واحد خوراکی آن را مصرف کنند.
آیا به مواد معدنی و ویتامین‌های دیگر نیاز داریم؟
در طول درمان کمبود ویتامین D، مردان و زنان (قبل از یائسگی) باید روزانه حداقل 1000 میلی‌گرم کلسیم مصرف کنند. زنان یائسه باید 1200 میلی‌گرم کلسیم دریافت کنند. کلسیم در منابع غذایی و لبنیات هم وجود دارد.
عوارض ویتامین D
بر اساس گزارش سایت پزشکی آپتودیت، مصرف ویتامین D معمولاً عوارضی ندارد، مگر اینکه سطح آن خیلی زیاد شود. (یعنی بیش از 100 نانوگرم در میلی‌لیتر) همچنین، اگر فرد از مکمل کلسیم دوز بالا استفاده کند، ممکن است عوارضی ایجاد شود. به هر حال باید طی درمان، دستور مصرف ویتامین را دقیقاً اجرا کنید.
همچنین، باید از مصرف همزمان چند محصول حاوی ویتامین D بپرهیزید. اگر سطح ویتامین D خیلی بالا باشد، مشکلاتی نظیر افزایش سطح کلسیم خون یا سنگ کلیه ایجاد می‌شود.
نوبت شما
اگر در مورد منابع ویتامین D سوالی دارید، کامنت بگذارید، متخصصان ما آماده پاسخگویی به شما هستند. شما همچنین می‌توانید تجربه‌های خود را در قسمت «بیان نظر» با سایر خوانندگان به اشتراک بگذارید.
منبع:
