ترک‌های پوستی؛ از پیشگیری تا درمان

ترک‌های پوستی یکی از شایع‌ترین مشکلات پوستی هستند. این ترک‌ها، فارغ از علت‌های متعددی که برای آن‌ها مطرح می‌شود، در واقع نشانه‌ای از گذر عمر و سفری هستند که بدن طی می‌کند. ترک‌های روی پوست از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و تقریباً الگوی یکسانی ندارند. آگاهی از این موضوع که این عارضه پوستی بسیار رایج و بی‌ضرر است، درک علت آن‌ها را آسان‌تر می‌کند.

ما در این مقاله، درباره روش‌های خانگی و پزشکی که می‌توانند در درمان یا پیشگیری از ترک‌های پوستی مؤثر باشند، صحبت کرده‌ایم. با ما همراه باشید.

ترک پوستی چیست؟

ترک‌های پوستی خطوط بلند و باریکی هستند که روی سطح پوست ظاهر شده و به نام پزشکی استریا (striae distensae) شناخته می‌شوند. این خطوط در ابتدا معمولاً به رنگ قرمز یا بنفش بوده و به‌مرور زمان به سفید مایل به نقره‌ای تغییر رنگ پیدا می‌کنند. ترک‌های پوستی معمولاً در نواحی‌ای مانند سینه‌ها، باسن، ران‌ها، شکم و پهلو ایجاد می‌شوند. این عارضه به‌ویژه در دوران بارداری، بلوغ یا به‌دنبال افزایش سریع وزن شایع است. اگرچه ترک‌های پوستی در زنان شیوع بیشتری دارند، اما ممکن است مردان نیز به آن دچار شوند.

علت ایجاد ترک‌های پوستی

ترک‌های پوستی به‌علت کشیده شدن سریع لایه میانی پوست ایجاد می‌شوند که در اثر آن برخی از فیبرهای کلاژن ممکن است بشکنند. این اتفاق باعث می‌شود رگ‌های خونی زیرین خود را نشان داده و پوست بدن قرمز یا ارغوانی‌رنگ شود. با گذشت زمان با بهبود رگ‌های خونی، رنگ آن‌ها سفید یا نقره‌ای می‌شوند. وقتی این ترک‌ها به وجود می‌آیند، معمولاً به طور کامل از بین نمی‌روند. ترک‌های پوستی دردناک نیستند، اما می‌توانند بر اعتماد به نفس و عزت نفس فرد تأثیر منفی بگذارند.

انواع ترک‌های پوستی

ترک‌های پوستی انواع مختلفی دارند و بر اساس ظاهر به صورت زیر طبقه‌بندی می‌شوند:

• ترک پوستی قرمز: به ترک‌های پوستی در مراحل اولیه بروز استریا روبرا می‌گویند. این ترک‌ها به صورت خطوطی شبیه به رگ، کمی برجسته و به رنگ قرمز ظاهر هستند که پس از گذشت چند ماه تا یک سال، به خطوطی کم‌رنگ تبدیل می‌شوند.
• ترک پوستی سفید: این ترک‌ها چروکیده، فرو رفته و دائمی بوده که شامل انواع زیر می‌شود:
  • استریا آتروفیکانس: این نوع ترک پوستی با نازک بودن پوست مرتبط است و مصرف داروهای کورتیکواستروئیدی و برخی از بیماری‌ها نظیر سندرم کوشینگ (تولید بیش‌ازحد کورتیزول در بدن) می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند.
  • استریا نیگرا: این‌ها ترک‌های پوستی به رنگ خاکستری تیره یا سیاه هستند که بیشتر در افراد دارای پوست تیره دیده می‌شوند.
  • استریا گراویداروم: این نوع از ترک‌های پوستی در دوران بارداری ایجاد می‌شوند.
  • استریا سرولیا: این‌ها ترک‌های پوستی به رنگ آبی تا بنفش تیره هستند که بیشتر در افراد دارای پوست تیره مشاهده می‌شوند.

ترک‌های پوستی در چه افرادی بیشتر دیده می‌شود؟

احتمال بروز ترک‌های پوستی در همه افراد وجود دارد، اما برخی عوامل می‌توانند این احتمال را بیشتر کنند، ازجمله:

• زن بودن
• بارداری
• جراحی بزرگ کردن سینه‌ها
• جهش رشدی سریع در دوران بلوغ
• افزایش یا کاهش وزن شدید و ناگهانی
• رشد سریع عضلات به دلیل بدنسازی یا کار با وزنه
• سابقه خانوادگی ترک‌های پوستی (عوامل ژنتیکی)
• مصرف کورتیکواستروئیدها مانند مصرف طولانی‌مدت داروی پردنیزون
• ابتلا به سندرم کوشینگ یا سندرم مارفان (یک بیماری ژنتیکی که بر بافت هم‌بند تأثیر می‌گذارد)

علائم ترک پوستی

همه ترک‌های پوستی یکسان نیستند. این ترک‌ها بسته به علت ایجاد، محل قرارگیری روی بدن و نوع پوست متفاوت هستند. ازجمله تفاوت‌های رایج میان این ترک‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رگه‌ها یا خطوط پوستی فرورفته روی شکم، سینه‌ها، ران‌ها، باسن یا سایر نقاط بدن
• رگه‌هایی با رنگ‌های متنوع مانند صورتی، قرمز، بی‌رنگ، سیاه، آبی یا ارغوانی
• رگه‌های روشن که به‌تدریج رنگشان روشن‌تر می‌شود
• رگه‌هایی که نواحی گسترده‌ای از بدن را پوشش می‌دهند

ترک‌های پوستی در چه قسمت‌هایی از بدن اتفاق ‌می‌افتند؟

ترک‌های پوستی می‌توانند در هر نقطه‌ای از پوست که تحت کشیدگی قرار می‌گیرد ظاهر شوند. این ترک‌ها معمولاً نواحی ذخیره چربی در بدن را درگیر می‌کنند، ازجمله:

• شکم
• سینه‌ها
• بالای بازوها
• باسن
• ران‌ها
• شانه‌ها (در بدنسازان)
• پهلو

ترک‌های پوستی در بارداری

ترک‌های پوستی بسیار رایج هستند و تنها مختص زنان باردار نیستند. با این حال، تغییرات هورمونی در دوران بارداری می‌تواند پوست را تحت تأثیر قرار داده و احتمال ایجاد ترک‌های پوستی را افزایش دهد. اگر میزان اضافه‌وزن شما در این دوران بیشتر از میانگین باشد، احتمال بروز ترک‌های پوستی بالا می‌رود.

به طور متوسط، زنان در دوران بارداری حدود ۱۰ تا ۱۲.۵ کیلوگرم وزن اضافه می‌کنند، اما این مقدار می‌تواند بسته به شرایط بدنی فرد و وزن قبل از بارداری متفاوت باشد. اگر در مورد میزان اضافه‌وزن خود در دوران بارداری نگرانی دارید، توصیه می‌شود با پزشک خود مشورت کنید.

پیشگیری از ترک‌های پوستی

پیشگیری از ترک‌های پوستی نیازمند مراقبت‌های روزانه و توجه به سلامت کلی پوست است. استفاده از کرم ضد آفتاب و آبرسانی پوست از روش‌های مؤثر برای محافظت از پوست و کاهش احتمال ایجاد ترک‌های پوستی هستند.

استفاده از کرم ضد آفتاب

ضد آفتاب به تنهایی نمی‌تواند از ترک‌های پوستی پیشگیری کند، اما سلامت و ظاهر کلی پوست را بهبود می‌بخشد. قرار گرفتن در معرض نور خورشید ممکن است جای زخم‌ها و ترک‌های پوستی موجود را برجسته‌تر کند و همچنین خطر ابتلا به سرطان پوست را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. علاوه بر این، نور خورشید می‌تواند رشته‌های کلاژن پوست را تجزیه کرده و خطر ایجاد ترک‌های پوستی را افزایش دهد. بنابراین، هنگامی که بیرون از خانه و زیر نور آفتاب هستید، از یک ضد آفتاب قوی استفاده کنید.

آبرسانی پوست

آب به حفظ لطافت و انعطاف‌پذیری پوست شما کمک می‌کند، درنتیجه احتمال ایجاد ترک‌های پوستی کاهش می‌یابد. لازم به ذکر است که مصرف کافئین می‌تواند خطر بروز ترک‌های پوستی را افزایش دهد. اگر عادت دارید مقدار زیادی قهوه، چای یا نوشابه مصرف کنید، بهتر است به همان اندازه یا بیشتر آب بنوشید. این کار به کاهش اثرات منفی کافئین بر پوستتان کمک می‌کند.

تغییرات سبک زندگی

همان‌طور که پیش‌تر بیان شد، ترک‌های پوستی اغلب به دلیل افزایش یا کاهش سریع وزن در مدت‌زمان کوتاه ایجاد می‌شوند. اجتناب از این تغییرات شدید وزنی می‌تواند از بروز ترک‌های پوستی پیشگیری کند. اگر قصد کاهش وزن دارید، می‌توانید این فرآیند را به‌آرامی و با روش‌های زیر انجام دهید:

• پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و سالم
• انجام ورزش منظم

رژیم غذایی شما باید سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی باشد، به‌ویژه:

• ویتامین E
• ویتامین C
• زینک (روی) و سیلیکون

این ویتامین‌ها و مواد معدنی نقش مهمی در حفظ سلامت و انعطاف‌پذیری پوست دارند.

درمان ترک پوستی

به طور کلی، درمان ترک‌های پوستی دشوار است. اگرچه درمان می‌تواند ظاهر ترک‌ها را بهبود بخشد، اما معمولاً آن‌ها را به طور کامل از بین نمی‌برد. زمان اقدام برای درمان نقش کلیدی دارد؛ به این معنا که درمان ترک‌های پوستی در مراحل اولیه معمولاً نتایج بهتری به همراه دارد. در حالی که درمان ترک‌های قدیمی‌تر و عمیق‌تر ممکن است سخت‌تر و کم‌اثرتر باشد.

روش‌های مختلفی برای درمان ترک‌های پوستی وجود دارد، از معالجات خانگی گرفته تا درمان‌های پزشکی. اثربخشی این روش‌ها متفاوت است و انتخاب شیوه درمان به عوامل زیر بستگی دارد:

• نوع پوست شما
• انتظارات شما از ظاهر پوست پس از درمان
• مدت‌زمانی که ترک‌های پوستی ایجاد شده‌اند
• سهولت درمان؛ زیرا برخی روش‌ها نیازمند مراجعه مکرر به کلینیک هستند
• هزینه؛ چراکه بسیاری از درمان‌های زیبایی که به بهبود ظاهر پوست کمک می‌کنند، تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرند

درمان پزشکی ترک‌ پوستی

یک متخصص پوست یا جراح پلاستیک می‌تواند از لیزر و سایر درمان‌ها برای کاهش ظاهر ترک‌های پوستی استفاده کند. این روش‌ها معمولاً تولید کلاژن در پوست را تحریک می‌کنند. در ادامه به معرفی برخی از این درمان‌ها پرداخته شده است:

1) رتینول

رتینول از مشتقات ویتامین A است و در بسیاری از کرم‌های جوان‌ساز یافت می‌شود. استفاده منظم از رتینول حداقل برای شش ماه، می‌تواند چروک‌ها و بافت پوست را بهبود بخشد. استفاده از رتینول ممکن است با عوارضی مانند خشکی، تحریک، تغییر رنگ و حساسیت خفیف همراه باشد.

2) لایه‌برداری شیمیایی

در این روش لایه‌های بیرونی پوست در محلول‌های اسیدی (مانند AHAs and BHAs)  حل شده و از بین می‌روند. این کار به رشد پوست جدید کمک می‌کند.

نکته: لایه‌برداری شیمیایی می‌تواند ترک‌ها را کاهش دهد، اما به‌طور کامل از بین نمی‌برد.

3) لیزردرمانی

• لیزر رنگی پالسی: این روش بدون درد بوده و در آن از تابش نوری متمرکز برای درمان ترک‌های پوستی جدید و قرمز استفاده می‌شود. انرژی نور، رگ‌های خونی زیر پوست را که باعث ایجاد ترک می‌شوند، تسکین بخشیده و منقبض می‌کند.
• لیزر CO2 فرکشنال: این روش برای کاهش ترک‌های پوستی قدیمی و سفید کاربرد دارد. مطالعات نشان داده‌اند که درمان با این لیزر در پنج جلسه نتایج بهتری نسبت به استفاده از لایه‌بردارهای شیمیایی و رتینول دارد.
• لیزر اگزایمر: در این روش ترک‌های پوستی با پرتو فرابنفش B متمرکز درمان می‌شوند. نتایج یک مطالعه تحقیقاتی نشان داد که این روش بی‌خطر بوده و درمان با آن برای ۱ تا ۴ ماه می‌تواند به بهبود مشکلات تغییر رنگ پوست ناشی از ترک‌های پوستی کمک کند.

4) میکرودرم ابریژن

در این روش با استفاده از کریستال‌های ریز، لایه بیرونی پوست برداشته می‌شود. ترکیب این روش با لایه‌برداری شیمیایی می‌تواند ترک‌های پوستی قرمز جدید را کاهش دهد.

5) جراحی زیبایی

در روش‌هایی مانند جراحی زیبایی شکم (ابدومینوپلاستی) پوست دارای ترک با جراحی برداشته می‌شود. این عمل‌ها معمولاً پرهزینه و دردناک هستند و ممکن است اسکار (جای زخم) به‌جا بگذارند.

6) امواج رادیویی

در این روش، حرارت تولیدشده ناشی از امواج رادیویی، تولید کلاژن را تحریک می‌کند. مطالعات اولیه نشان می‌دهند که این روش بی‌خطر بوده و به بهبود ترک‌های پوستی کمک می‌کند. با این وجود تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است.

نکته: هر یک از روش‌های گفته‌شده در بالا باید بر اساس نوع پوست، شدت ترک‌ها و ترجیحات شخصی انتخاب شوند. بهتر است قبل از شروع درمان با یک متخصص پوست مشورت کنید.

درمان‌های خانگی ترک پوستی

علاوه‌بر روش‌های پیشرفته پزشکی، درمان‌های خانگی نیز می‌توانند به بهبود ترک‌های پوستی کمک کنند. انواع کرم‌ها، روغن‌ها و پمادهای پوستی در دسترس هستند که ادعا می‌کنند قادرند از بروز ترک‌های پوستی پیشگیری یا آن‌ها را درمان کنند. با این حال، شواهد محدودی برای اثبات اثربخشی واقعی این محصولات وجود دارد.

برخی از درمان‌های خانگی که ممکن است در پیشگیری یا درمان ترک‌های پوستی کمک‌کننده باشند عبارتند از:

• ژل آلوئه‌ورا
• هیالورونیک اسید
• گیاه بشقابی (نام‌های دیگر گیاه آب قاشقی، قدح مریم، گوتوکالا)

برای دریافت بهترین نتیجه از درمان‌های خانگی و سنتی باید هر روز به آرامی محصول را روی ترک‌های پوست خود ماساژ دهید. ممکن است چندین هفته طول بکشد تا نتایج حاصل از استفاده از این روش‌ها را ببینید. اگر باردار هستید، بهتر است قبل از استفاده از این روش‌ها با پزشک خود مشورت کنید.

پرسش‌های متداول

در مورد ترک‌های پوستی پرسش‌های زیادی وجود دارد که احتمالاً برخی از آن‌ها ذهن شما را هم درگیر کرده است. در ادامه ما به برخی از این پرسش‌ها جواب خواهیم داد:

1) آیا ترک‌های پوستی مسری هستند؟

خیر؛ ترک‌های پوستی مسری نیستند و از طریق تماس پوستی به دیگران منتقل نمی‌شوند.

2) آیا کره کاکائو ترک‌های پوستی را از بین ‌می‌برد؟

بسیاری از مردم بر این باورند که کره کاکائو، روغن نارگیل، روغن زیتون و روغن بادام به بهبود ترک‌های پوستی کمک ‌می‌کند. با این حال، مطالعات نشان ‌می‌دهند که این مواد به طور مؤثر و قطعی ترک‌های پوستی را درمان یا از آن‌ها پیشگیری نمی‌کنند.

3) ترک پوستی گسترده چیست؟

ترک‌های پوستی ممکن است در قسمت‌های زیادی از بدن دیده شوند، اما این مورد به ندرت اتفاق ‌می‌افتد. این امر ‌می‌تواند ناشی از مصرف داروهای کورتیکواستروئیدی یا بیماری‌هایی مانند سندرم کوشینگ باشد.

4) چه مدت طول ‌می‌کشد تا ترک‌های پوستی از بین بروند؟

به طور کلی، بین ۶ تا ۱۲ ماه طول ‌می‌کشد تا ترک‌های پوستی محو شوند. استفاده از روش‌های درمانی مختلف روند از بین رفتن و محو شدن این ترک‌ها را سرعت می‌بخشد.

سخن پایانی

ترک‌های پوستی ممکن است برای بسیاری از افراد چالشی ظاهری و احساسی ایجاد کنند، اما نباید فراموش کرد که این خطوط بخشی طبیعی از تغییرات بدن هستند. با انتخاب روش‌های پیشگیری و درمان مناسب، می‌توان ظاهر این ترک‌ها را بهبود بخشید و از سلامت و زیبایی پوست مراقبت کرد. مهم‌ترین نکته این است که بدن خود را بپذیرید و برای مراقبت از آن، با آگاهی و اعتماد به نفس قدم بردارید.

نوبت شما

آیا شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که به ترک‌های پوستی دچار شده‌اید؟ اگر در این زمینه پرسش یا تجربه‌ای دارید در قسمت نظرات با ما و سایر خوانندگان در میان بگذارید.

تیم نویسندگان

شهره اسمعیلی

شهره اسمعیلی دانش‌آموخته رشته زیست‌شناسی سلولی-مولکولی گرایش میکروبیولوژی از دانشگاه تهران است. او پس از اخذ مدرک کارشناسی به کشور آلمان مهاجرت نموده و در رشته بیوشیمی در دانشگاه Ludwig Maximillian University of Munich (LMU) در مقطع کارشناسی ارشد به تحصیل پرداخت. وی به‌مدت سه سال سابقه کار در مؤسساتی همچون Helmholtz Diabetes Center (HDC) وBavarian NMR Center (BNMRZ) در مونیخ آلمان را دارد. در HDC او روی پروژه potential mechanisms of exercised-induced improvements on diabetic dyslipidemia کار می‌کرد. در BNMRZ او در گروه Biomolecular NMR spectroscopy و در پروژه تحقیقاتیinvestigation of biomolecular structure of the hepatitis B virus مشارکت نمود. نتیجه همکاری او با گروه Biomolecular NMR Spectroscopy انتشار مقاله‌ای تحت عنوان « Introducing adjuvant-loaded particulate hepatitis B core antigen as an alternative therapeutic hepatitis B vaccine component » در ژورنال JHEP reports در سال 2024 شد.

مقالات:
https://doi.org/10.1016/j.jhepr.2023.100997

دکتر مهدیه بهشادفر

دکتر زهرا کلاهدوز

• ترک‌های پوستی؛ از پیشگیری تا درمان
• میکرونیدلینگ: راهکاری کم‌تهاجم برای بهبود مشکلات پوستی و جوان‌سازی
• پرایمر: انواع، مزایا و نحوه استفاده از آن
• کک و مک چیست؟ با علت بروز و روش‌های درمان آن آشنا شوید