پپتیدهای پوستی سوپراستارهای دنیای مراقبت از پوست به شمار میروند. اما آیا تا به حال فکر کردهاید که پپتید پوستی چیست و دقیقاً چه کاری برای پوست انجام میدهد؟ مهمتر از همه، آیا وجود آن بهعنوان یکی از ترکیبات اصلی در محصولات مراقبت از پوست واقعاً ارزش هزینهای که میپردازید را دارد؟ برای دانستن پاسخ این سؤالات با ما همراه باشید.
پپتید پوستی چیست؟
پپتیدها رشتههای کوتاهی از اسیدهای آمینه (واحدهای ساختاری پروتئین) هستند که معمولاً شامل ۲ تا ۵۰ اسید آمینه میشوند. آنها نسبت به پروتئینها اندازه کوچکتر و ساختار سادهتری دارند و به همین علت جذب آنها برای بدن آسانتر است. پپتیدها میتوانند راحتتر به پوست و رودهها نفوذ کرده و درنتیجه سریعتر وارد جریان خون شوند.
همانطور که اشاره شد، پپتیدها قابلیت نفوذ به لایههای خارجی پوست را دارند. بنابراین، به جای باقی ماندن روی سطح پوست، میتوانند به عمق آن نفوذ کنند. پپتیدهای پوستی سیگنالهایی را برای تحریک تولید کلاژن و الاستین (پروتئینهای ساختاری پوست) به سلولها ارسال میکنند و این ویژگی آنها را به ترکیباتی ارزشمند در محصولات مراقبت از پوست تبدیل کرده است.
برخی از رایجترین مکملهای پپتیدی عبارتند از:
- پپتیدهای کلاژن، که میتوانند برای پوست مفید باشند و اثرات و عوارض افزایش سن را کاهش دهند.
- پپتیدهای کراتین، که میتوانند حجم و قدرت عضلانی را افزایش دهند.
فواید پپتیدهای پوستی
استفاده از پپتیدها در محصولات مراقبت از پوست میتوانند فواید متعددی داشته باشد. هرچند برای شناخت کامل مزایای آنها به تحقیقات بیشتری نیاز است، اما برخی پپتیدها ممکن است اثرات زیر را بر پوست داشته باشند:
1) افزایش انعطافپذیری پوست
پپتیدهای پوستی به ساخت نوعی پروتئین به نام الاستین کمک میکنند. الاستین موجب افزایش استحکام و کشسانی پوست شده و ظاهری سفتتر و انعطافپذیرتر به آن میبخشد.
2) کاهش چینوچروک
با افزایش سن، میزان فیبرهای الاستین و کلاژن در بدن کاهش مییابد و در نتیجه، بافت پوست ضعیفتر شده و خاصیت ارتجاعی آن کم میشود. این تغییرات باعث کاهش استحکام پوست و ایجاد خطوط و چینوچروکهای ریز میگردد. پپتیدهای پوستی با تحریک تولید کلاژن و بهبود انعطافپذیری پوست، به حفظ استحکام و یکدست شدن سطح آن کمک کرده و روند پیری پوست را به تأخیر میاندازند.
در مطالعهای پژوهشگران اثر پپتیدها بر پیری زودرس پوست را بررسی کردند. آنها از ۲۲ شرکتکننده چهلساله و بالاتر خواستند تا از پپتیدها روی صورت و گردن خود استفاده کنند. پس از دو هفته، نتایج نشان داد که پپتیدها بهطور قابل توجهی علائم پیری پوست را در این افراد کاهش دادهاند.
3) محافظت از پوست در مقابل پرتو فرابنفش نور خورشید
پوست شما نقش مهمی در محافظت از بدن در برابر پرتو فرابنفش خورشید، میکروارگانیسمها و آلودگیهای محیطی ایفا میکند. شواهد نشان میدهند که پپتیدها میتوانند این عملکرد محافظتی را تقویت کرده و از پوست در برابر آسیبهای ناشی از پرتو UV محافظت کنند. علاوهبر روند طبیعی افزایش سن، پرتو فرابنفش نیز از عوامل اصلی ایجاد خطوط و چینوچروکهای ریز روی پوست به شمار میرود.
محصولات مراقبت از پوست حاوی پپتیدها ممکن است در درمان پیری زودرس ناشی از آسیبهای UV مؤثر باشند. با این وجود، برای درک کامل نقش پپتیدها در محافظت از پوست در برابر نور خورشید، تحقیقات بیشتری لازم است.
4) کمک به درمان آکنه
برخی پپتیدهای پوستی دارای ویژگیهای ضدمیکروبی هستند، به این معنا که میتوانند میکروارگانیسمهایی مانند باکتریها را از بین ببرند. شواهد نشان میدهند که پپتیدهای ضدمیکروبی ممکن است در درمان بیماریهای پوستی مزمن مانند آکنه مؤثر باشند.
وقتی باکتریها منافذ پوست را مسدود میکنند، سیستم ایمنی بدن واکنش نشان داده و باعث ایجاد جوش میشود. پپتیدهای ضدمیکروبی میتوانند با جلوگیری از مسدود شدن منافذ توسط باکتریها، به کاهش جوش صورت و بهبود وضعیت پوست کمک کنند.
5) کمک به التیام زخمها
کلاژن، یکی از پروتئینهای اصلی در بدن، نقش حیاتی در بهبود زخم دارد. از آنجا که پپتیدهای پوستی میتوانند تولید کلاژن را تحریک کنند، محصولات حاوی پپتید ممکن است به بهبود زخمهای سطحی و کوچک کمک کنند.
علاوه بر این، برخی از پپتیدها به دلیل خواص ضدمیکروبی خود میتوانند از عفونت جلوگیری کرده و همزمان فرایند ترمیم پوست را تسریع کنند. پژوهشها نشان دادهاند که این ویژگیها میتوانند برای افرادی که در بهبود زخمهای جراحی یا زخمهای مزمن مشکل دارند، مانند افراد مبتلا به دیابت، بسیار مفید باشند. استفاده از محصولات حاوی پپتید میتواند به ترمیم سریعتر پوست و جلوگیری از عوارض جانبی ناشی از عفونت کمک کند.
6) کمک به بهبود سد دفاعی پوست
همانطور که پیشتر اشاره شد، سد یا دیواره دفاعی پوست، اولین خط دفاعی بدن در برابر باکتریها، پرتوهای فرابنفش، آلودگیها و دیگر سموم است. سد دفاعی پوست ممکن است به دلایلی مانند لایهبرداری بیشازحد، قرار گرفتن در معرض دود سیگار یا سایر آلودگیها و حتی کمخوابی دچار آسیب شود. پپتیدهای پوستی نقش مهمی در تقویت این سد و کمک به حفظ سلامت پوست ایفا میکنند.
7) کمک به کاهش التهاب
پپتیدها به کاهش التهاب، ترمیم پوست آسیبدیده، و حتی یکنواخت کردن رنگ پوست کمک میکنند.
پپتید کلاژن چیست؟
استفاده موضعی از پپتیدهای کلاژن نمیتواند به بازسازی کلاژن یا ترمیم عمقی پوست کمک کند، زیرا مولکولهای آنها برای نفوذ به لایههای عمقی پوست بیش از حد بزرگ هستند. اما این بدان معنا نیست که این ترکیب برای پوست بیفایده است. پپتیدهای کلاژن میتوانند به عنوان یک مرطوبکننده عمل کرده و سبب جذب و نگهداری آب و کمک به آبرسانی پوست شوند. این ویژگی به نرم و صافتر شدن پوست کمک میکند.
تحقیقات نشان میدهند که پپتیدهای کلاژن هم مصارف موضعی و هم خوراکی دارد. مصرف خوراکی پپتیدهای کلاژن میتواند باعث افزایش رطوبت و لطافت پوست شود. علاوهبر این، در افراد مبتلا به استئوآرتریت، این مکملها میتوانند به کاهش درد و بهبود عملکرد مفاصل کمک کنند.
بدن نمیتواند کلاژن را به شکل کامل جذب کند، به همین دلیل برای استفاده در مکملها، کلاژن معمولاً به پپتیدهای کوچکتر (یا کلاژن هیدرولیز شده) با طول تقریبی سه تا چهار اسید آمینه شکسته میشود. این مکملهای خوراکی را میتوان به صورت پودر یا قرص از داروخانهها و برخی فروشگاهها تهیه کرد.
انتخاب محصولات پپتیدی
به دلیل تعداد زیاد پپتیدها و نامهای اغلب طولانی آنها، شناسایی این مواد در لیست ترکیبات محصولات ممکن است چالشبرانگیز باشد. یکی از نشانههای واضح برای تشخیص پپتیدها این است که نام ماده به کلمه «پپتید» ختم شود یا با «پالمیتوئیل» آغاز گردد. همچنین، وجود اعداد در کنار نام پپتیدها رایج است. البته این روشها ممکن است برای شناسایی همه پپتیدها کاربرد نداشته باشد، اما در اکثر موارد مفید خواهند بود.
برای آشنایی بیشتر، در ادامه به تعدادی از رایجترین پپتیدهای پوستی و نام آنها اشاره شده است:
- تری دکاپپتید ـ۱: کمک به کاهش خطوط و چینوچروک پوست
- پالمیتوئیل دی پپتید ـ۱۰: نرمکننده پوست و ضدپیری
- تری پپتید ـ۵: کمک به پر و جوانتر به نظر رسیدن صورت
- پالمیتوئیل تری پپتید ـ۳۸: کمک به حفظ ساختار پوست
- تتراپپتید ـ۷۲: کمک به حفظ یا بهبود ساختار و یکپارچگی پوست
- پالمیتوئیل هگزاپپتید ـ۱۲: کمک به تقویت سد دفاعی پوست و استحکام آن
- Sh ـ پلی پپتید ـ۱۲۱: یک پپتید گیاهی مشابه کلاژن با خاصیت تسکیندهندگی
در برخی موارد، در فهرست مواد تشکیلدهنده محصولات مراقبت از پوست، برخی ترکیبات بهعنوان پپتید شناخته نمیشوند، اما از نظر شیمیایی در دسته پپتیدها قرار میگیرند. از رایجترین این موارد میتوان به گلوتاتیون، کارنوزین و پروتئین ابریشم اشاره کرد.
نکاتی که باید هنگام خرید محصولات پپتیدی به آنها توجه کنید؟
با توجه به تنوع گسترده محصولات حاوی پپتید در بازار، انتخاب محصول مناسب ممکن است کمی چالشبرانگیز به نظر برسد. در ادامه نکاتی آورده شده که میتواند به شما در این مسیر کمک کند:
- انتخاب محصول مناسب: بهتر است محصولی مانند سرم یا مرطوبکننده را انتخاب کنید که مدتزمان طولانیتری با پوستتان در تماس باشد. برای مثال، یک پاککننده نمیتواند به اندازه سرم یا مرطوبکننده مؤثر باشد، زیرا به سرعت شسته میشود و فرصت کافی برای اثرگذاری ندارد.
- توجه به سایر ترکیبات موجود در محصول: پپتیدها در کنار ترکیباتی مانند ویتامین C، نیاسینامید، آنتیاکسیدانها و هیالورونیک اسید عملکرد بسیار خوبی دارند. با این حال، استفاده از پپتیدها به همراه آلفا هیدروکسی اسیدها (AHA) ممکن است تأثیر پپتیدهای پوستی را کاهش دهد. به همین دلیل، بهتر است این ترکیبات را در زمانهای جداگانه یا در روتینهای مختلف پوستی استفاده کنید.
آیا پپتیدهای پوستی بیخطر هستند؟
براساس آخرین گزارشهای ایمنی که توسط پنل تخصصی بررسی مواد آرایشی در سالهای ۲۰۱۷، ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ منتشر شده است، پپتیدها در ترکیبات و غلظتهای فعلی محصولات آرایشی کاملاً ایمن هستند. ایمنی بالای پپتیدها به دلیل ماهیت ملایم، آبرسانی قوی و سازگاری بالای آنها با پوست است.
علاوهبر استفاده موضعی، پپتیدها بهصورت مکمل یا تزریقی نیز عرضه میشوند. با این حال، از آنجا که در روشهای مصرف مکمل یا تزریق پپتیدها مستقیماً روی پوست استفاده نمیشوند، برای رفع مشکلات پوستی چندان مؤثر نیستند.
برای اطمینان از ایمنی مصرف مکملها یا تزریق پپتیدها و تعیین دوز متناسب با نیازهای شما، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
عوارض جانبی پپتیدهای پوستی
مصرف مکملهای حاوی پپتیدهای پوستی بهطور کلی برای افراد سالم عوارض جانبی جدی به همراه ندارد، زیرا این پپتیدها شباهت زیادی به ترکیبات موجود در غذاهای روزمره دارند. با این حال، احتمال دارد مکملهای خوراکی حاوی پپتید وارد جریان خون نشده و توسط بدن تجزیه شوند.
در یک مطالعه که زنان به مدت ۸ هفته از مکمل پپتید کلاژن خوراکی استفاده کردند، هیچ واکنش نامطلوبی مشاهده نشد. با این وجود، لازم است افراد در مصرف هرگونه مکملی احتیاط کنند.
محصولات موضعی حاوی پپتید، مانند کرمها و پمادها، ممکن است باعث ایجاد علائم پوستی نظیر حساسیت، بثورات و خارش شوند. برای کاهش احتمال این عوارض، توصیه میشود این محصولات را از شرکتهای معتبر خریداری کرده و در صورت بروز واکنشهای نامطلوب، مصرف آنها را متوقف نمایید.
عوارض جانبی احتمالی مصرف مکملهای پپتیدی شامل موارد زیر است:
- واکنشهای آلرژیک: مانند کهیر، تورم یا مشکلات تنفسی
- مشکلات قلبی: شامل فشار خون بالا، ضربان قلب سریع یا تپش قلب
- مشکلات گوارشی: مانند حالت تهوع، استفراغ و اسهال
- عوارض عمومی: شامل سردرد، سرگیجه و خستگی
- حساسیت پوستی: در صورت استفاده موضعی، ممکن است بثورات یا تحریکات پوستی ایجاد شود
نکات احتیاطی پیش از مصرف
- قبل از مصرف مکملهای پپتیدی یا استفاده از محصولات موضعی حاوی پپتید، حتماً با پزشک مشورت کنید.
- افرادی که باردار هستند، در دوران شیردهی قرار دارند، دارو مصرف میکنند یا به بیماری خاصی مبتلا هستند، باید پیش از استفاده از این محصولات نظر پزشک خود را جویا شوند.
سخن پایانی
پپتیدها به عنوان یکی از پیشرفتهترین ترکیبات در مراقبت از پوست، میتوانند نقش مهمی در حفظ شادابی، استحکام و جوانی پوست داشته باشند. این مولکولهای کوچک اما قدرتمند با تحریک تولید کلاژن و بهبود ساختار پوست، به شما کمک میکنند پوستی سالمتر و زیباتر داشته باشید. با انتخاب محصولات مناسب و استفاده منظم از آنها، میتوانید تأثیر شگفتانگیز پپتیدها را تجربه کنید. به یاد داشته باشید که مراقبت از پوست یک فرآیند مداوم است و همراه کردن پپتیدها با سبک زندگی سالم و سایر ترکیبات مؤثر میتواند نتایج بهتری به همراه داشته باشد.
نوبت شما
آیا شما هم از محصولات حاوی پپتیدهای پوستی برای مراقبت از پوستتان استفاده کردهاید؟ تأثیر این محصولات بر پوست شما چگونه بوده است؟ اگر در این زمینه پرسش یا تجربهای دارید در قسمت نظرات با ما و سایر خوانندگان در میان بگذارید.
منابع
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8836030
https://www.medicalnewstoday.com/articles/326701
https://www.healthline.com/health/peptides-for-skin
https://www.webmd.com/a-to-z-guides/what-are-peptides
https://www.health.com/beauty/skincare/what-are-peptides
https://www.paulaschoice.com/expert-advice/skincare-advice/ingredient-spotlight/peptides-for-skin.html