فولیکول موی انسان یک ماشین بیولوژیک مستقل و بسیار پیشرفته با ظرفیت بالای نوسازی خویش است. این ماشین زیستی بدن، الیاف کراتین مو را تولید می‌کند که در ایجاد جذابیت و سلامتی جسمی و عاطفی، قدرتی باورنکردنی دارند. اوضاع به خوبی پیش می‌رود تا زمانی که فولیکول‌های پُرکار مو دیگر مانند گذشته کار نکنند. اما در این موقعیت چه باید کرد؟ آیا درباره استموکسیدین شنیده‌اید؟ این ماده یکی از مؤثرترین درمان‌های ریزش ابرو و مو و تقویت مژه است. با ما همراه باشید.
ریزش مو، یک مشکل آزاردهنده در سراسر جهان
دانشمندان هنوز درباره علت اصلی بروز آلوپسی آندروژنیک (یا ریزش مو با الگوی مردانه یا زنانه) کاملاً مطمئن نیستند. این موضوع یکی از دلایلی است که ما هنوز برای این مشکل درمان قطعی نداریم و نمی‌توانیم ریزش مو را به طور کامل بهبود ببخشیم.
بسیاری از دانشمندان معتقدند آلوپسی آندروژنیک به دنبال حساسیت ژنتیکی به هورمون دی هیدروتستوسترون (DHT) رخ می‌دهد و می‌تواند با نرسیدن جریان خون کافی به فولیکول مو، بدتر شود. به همین دلیل است که دو داروی پرمصرف در این زمینه، یعنی فیناستراید و ماینوکسیدیل، این دو عامل بروز آلوپسی را هدف قرار می‌دهند. اما اگر ریزش مو به دلیلی غیر از موارد مطرح‌شده اتفاق افتاد چه باید کرد؟ این سؤالی است که هم بسیاری از مردم مایل به یافتن پاسخ آن هستند و هم باعث کشف درمان‌های متفاوت شده است.
محلول ضد ریزش موی استموکسیدین
استموکسیدین (Stemoxydine) یکی از درمان‌های ریزش مو است که در ادامه این مقاله آن را بررسی می‌کنیم. این ماده که معمولاً با ماینوکسیدیل مقایسه می‌شود یکی از مؤثرترین درمان‌های در دسترس است و به عنوان جایگزینی مناسب برای ماینوکسیدیل نیز مورد توجه قرار گرفته است.
در ادامه، به بررسی اجمالی استموکسیدین، نحوه عملکرد آن و تفاوت آن با ماینوکسیدیل می‌پردازیم.
استموکسیدین چیست؟
استموکسیدین یک محلول موضعی برای ریزش مو است که در سال 2012 به ثبت رسیده است. این ماده، یک مهارکننده آنزیم پرولیل 4-هیدروکسیلاز (P4H) است.
برای سال‌های متمادی، ماینوکسیدیل تقریباً تنها محلول موضعی بود که در صدر لیست درمان‌های ضد ریزش مو قرار داشت. اما مانند هر داروی دیگری در دنیا، همه افراد تمایل نداشتند از ماینوکسیدیل استفاده کنند. استموکسیدین به‌تازگی دریچه تازه‌ای به سوی درمان‌های نویدبخش برای بهبود معضل ریزش مو در جهان باز کرده است.
حالا که کمی درباره استموکسیدین آگاهی پیدا کردید، بیایید درباره نحوه عملکرد آن صحبت کنیم.
نحوه عملکرد استموکسیدین
همان‌طور که گفتیم، استموکسیدین یک مهارکننده آنزیم پرولیل 4- هیدروکسیلاز است، اما این به چه معناست؟ برای درک چگونگی عملکرد این آنزیم، ابتدا باید با چرخه رشد مو آشنا شوید.
چرخه زندگی مو در اصل الگویی است که فولیکول مو از آن پیروی می‌کند. این الگو به طور کلی از چهار مرحله تشکیل می‌شود:
- مرحله آناژن (رشد)
- مرحله تلوژن (استراحت)
- مرحله کاتاژن (انتقال)
- مرحله اگزوژن (ریزش)
اما یک «مرحله پنجم» نیز وجود دارد که به نام فاز کنوژن شناخته شده است (توجه داشته باشید که این مرحله به عنوان مرحله‌ای رسمی در چرخه رشد مو شناخته نمی‌شود).
مرحله کنوژن (Kenogen)
مرحله کنوژن یک دوره زمانی کوتاه است که در آن فولیکول مو از نظر فیزیولوژیک غیرفعال است. این مرحله پس از ریزش و قبل از شروع رشد موی جدید رخ می‌دهد. بررسی‌های انجام‌شده در این زمینه نشان می‌دهند فاز کنوژن در افرادی که ریزش مو دارند طولانی‌تر است. این موضوع می‌تواند دلیل احتمالی کم‌پشت شدن مو و در نهایت طاسی سر باشد. مطالعات انجام‌شده استدلال‌های قابل قبولی را در راستای توجیه ارتباط احتمالی بین طولانی‌شدن فاز کنوژن و ریزش مو ارائه می‌کنند.
اما این‌ها چه ارتباطی با استموکسیدین دارند؟ استموکسیدین ممکن است بتواند فاز کنوژن را در افرادی که ریزش مو دارند کوتاه کند.
استموکسیدین، کوتاه‌کننده فاز کنوژن مو
طی مرحله کنوژن، تمام ساختارهای فولیکول مو با استفاده از ذخایر سلول‌های بنیادی بازسازی می‌شوند. این موضوع در نهایت به شروع سریع مرحله آناژن منتهی می‌شود. طی یک مطالعه مشخص شد در شرایط هیپوکسیک (شرایطی که در آن میزان اکسیژن کم است) سلول‌های بنیادی در تولید و نگهداری فولیکول‌های جدید مو مؤثرتر عمل می‌کنند.
در افرادی که ریزش مو دارند، خارجی‌ترین لایه نزدیک به سطح پوست اکسیژن بیشتری دارد. این می‌تواند به این معنا باشد که سطح اکسیژن بالاتر می‌تواند با مرحله کنوژن طولانی‌تر ارتباط داشته باشد.
محققان ادعا می‌کنند استموکسیدین با مهار آنزیم پرولیل 4-هیدروکسیلاز با ایجاد یک محیط هیپوکسیک، فاز کنوژن چرخه رشد مو را کوتاه کرده و در نتیجه، باعث بلندتر و پرپشت‌تر شدن موها می‌شود.
مطالعات علمی در زمینه اثر استموکسیدین بر ریزش مو
بررسی‌های انجام‌شده درباره استموکسیدین بسیار کم و محدود است. البته به غیر از مطالعه‌ای که پیش‌تر به آن اشاره شد، مطالعات دیگری نیز انجام شده است. در این راستا، دو مطالعه مقایسه‌ای روی 16 و 23 مرد انجام شد که طی آن افراد 5 نوبت در هفته از استموکسیدین استفاده کردند. همچنین، مطالعه مقایسه‌ای دیگری روی 100 مرد با مصرف روزانه استموکسیدین انجام شد.
در هر سه مطالعه، مصرف استموکسیدین در مقایسه با دارونما، افزایش قابل توجهی در تراکم مو ایجاد کرد. همچنین نتایج مطالعات نشان داد درصد موهایی که در فاز کنوژن قرار دارند کاهش یافته است. موضوعی که می‌تواند حاکی از احتمال وجود ارتباط آن با ریزش مو باشد.
مقایسه ماینوکسیدیل و استموکسیدین برای رشد مو
ابتدا تشابهات این دو ماده را بررسی می‌کنیم و سپس تفاوت‌های آن‌ها را ابتدا با نگاه به استموکسیدین و سپس با تمرکز بر ویژگی‌های ماینوکسیدیل بیان می‌کنیم.
وجه اشتراک استموکسیدین 5٪ و ماینوکسیدیل 5٪
- امکان دسترسی بدون نسخه به هر دو دارو در اکثر کشورها وجود دارد.
- هر دو محرک رشد مو هستند.
- تأثیری روی هورمون‌های دخیل در ریزش مو (مانند دی هیدروتستوسترون و تستوسترون) یا آنزیم 5-آلفا ردوکتاز ندارند.
- بر چرخه رشد فولیکول مو تأثیرگذارند.
- با استفاده مستمر از آن‌ها، اثراتشان قابل مشاهده است.
- هر دو علاوه بر تقویت موی سر، برای تقویت ابرو نیز کاربرد دارند (البته ماینوکسیدیل با غلظت 2% برای ابرو استفاده می‌شود).
تفاوت استموکسیدین با ماینوکسیدیل در چیست؟
- به صورت فوم در بازار وجود ندارد (فقط مایع است).
- مصرف 3 ماهه این دارو در مقایسه با مصرف ماینوکسیدیل، در مدت‌زمان مشابه، کمی گران‌تر است.
- فاز کنوژن چرخه رشد مو را کوتاه می‌کند.
- روی مرحله آناژن (رشد) چرخه مو تأثیری نمی‌گذارد.
- تأییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا را برای درمان آلوپسی آندروژنیک ندارد.
- سریع‌تر از ماینوکسیدیل مایع، خشک می‌شود.
- نسبت به ماینوکسیدیل، باعث رشد تعداد موی کم‌تری می‌شود (اثربخشی کم‌تر).
- در مقایسه با ماینوکسیدیل، عوارض جانبی خفیف‌تری دارد.
- استموکسیدین برخلاف ماینوکسیدیل قابل استفاده برای تقویت مژهها هم هست.
ماینوکسیدیل در مقایسه با استموکسیدین چه وضعیتی دارد؟
- به دو صورت مایع و فوم موجود است.
- ده‌ها برند آن را در بازار ارائه می‌کنند.
- مصرف 3 ماهه این دارو در مقایسه با مصرف استموکسیدین، در مدت‌زمان مشابه، ارزان‌تر است.
- مرحله آناژن (رشد) را طولانی کرده و مرحله تلوژن (استراحت) را کوتاه می‌کند.
- باعث بروز ریزش مو طی ماه‌های اول مصرف می‌شود.
- دارای تأییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان آلوپسی آندروژنیک است.
- در مقایسه با استموکسیدین، خشک‌شدن فرم مایع ماینوکسیدیل مدت‌زمان بیشتری طول می‌کشد.
- در مقایسه با استموکسیدین، باعث رشد تعداد موی بیشتری می‌شود (اثربخشی بیشتر).
- در مقایسه با استموکسیدین، عوارض جانبی بیشتری دارد.
- ماینوکسیدیل به دلیل داشتن پروپیلن گلایکول، در مقایسه با استموکسیدین، تحریک بیشتری در پوست سر ایجاد می‌کند.
- ماینوکسیدیل به دلیل ایجاد تحریک پوستی، قابلیت استفاده در نواحی حساس‌تر مانند اطراف چشم (برای بهبود رشد مژهها) را ندارد، در حالی‌که استموکسیدین در فرمولاسیون‌های علمی برای این مورد هم قابل استفاده است.
مکانیسم متفاوت عملکرد ماینوکسیدیل و استموکسیدین
ماینوکسیدیل به فولیکول مو کمک می‌کند تا در مرحله آناژن (رشد) باقی بماند در حالی که استموکسیدین به آن کمک می‌کند تا پس از اتمام مرحله تلوژن (استراحت) به فاز آناژن برگردد. به همین دلیل می‌توان امیدوار بود استموکسیدین بدون خسته کردن فولیکول مو، موجب رشد آن شود.
سخن پایانی
هر درمانی که راهی متفاوت برای بهبود ریزش مو در پیش گیرد می‌تواند جالب باشد، حتی زمانی که شواهد کمی از آن پشتیبانی کنند.
چرخه رشد فولیکول مو در بیماران مبتلا به آلوپسی آندروژنیک ممکن است شرایط مطلوبی نداشته باشد. این بدان معناست که ممکن است فولیکول‌های مو بلافاصله پس از اتمام مرحله تلوژن (استراحت) وارد مرحله آناژن (رشد) نشوند.
در نتیجه، فولیکول مو می‌تواند در مرحله کنوژن باقی مانده و بازگشت آن به مرحله آناژن به تأخیر بیفتد. بنابراین واضح است که در افراد مبتلا به آلوپسی آندروژنیک، چرخه رشد مو ممکن است برای عبور از مرحله تلوژن به کمک احتیاج داشته باشد. این همان کاری است که استموکسیدین انجام می‌دهد.
از تجربه خودتان بگویید
شاید شما هم در اطرافیان خود کسانی را بشناسید که به ریزش مو دچار شده‌اند. آن‌ها برای احیای موهای خود چه کرده‌اند؟ آیا از محلول استموکسیدین استفاده کرده‌اند؟ اگر در این زمینه تجربه‌ای دارید برای ما بنویسید. همچنین اگر پرسشی در مورد استفاده از استموکسیدین دارید می‌توانید آن را مطرح کنید تا پاسخگوی شما همراهان عزیز لافارر باشیم.
