هر خانمی ممکن است درد واژن یا ولوودینیا (Vulvodynia) را طی زندگی خود تجربه کند، اما گاهی ترس یا خجالت مانع از آن می‌شود که فرد در پی درمان تخصصی این بیماری باشد. شواهد احتمالی حاکی از آن است که حتی برخی پزشکان این علائم را چندان جدی نمی‌گیرند.
البته پزشک شایسته همیشه برای تشخیص و درمان این بیماری تلاش می‌کند. با این حال، مهم است که هر خانمی با علل و علائم درد واژن و همچنین روش‌های درمانی آن آشنا باشد. تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
درد واژن چیست؟
درد واژن می‌تواند نشانه موقت عفونت یا آسیب باشد. با وجود این، در برخی موارد، ممکن است هیچ علت شناخته‌شده‌ای نداشته باشد. درد مداوم واژن بدون علت مشخص، ولوودینیا نامیده می‌شود و یک بیماری شایع در میان زنان است.
علت درد واژن
چون زنان مبتلا به ولوودینیا اغلب نمی‌توانند دلیلی برای این مشکل بیابند، بسیار در این باره نگران هستند. علت ولوودینیا نامشخص بوده و احتمالاً ناشی از چندین عامل است. این مسئله همچنان مورد بحث است که آیا درد به صورت اولیه، ناشی از آسیب به همین ناحیه است یا به صورت ثانویه، به علت عملکرد نامتناسب سیستم عصبی مرکزی و/یا سیستم عصبی محیطی است (به این معنی که مشکل مربوط به ناحیه دیگری از بدن است، اما به دلیل پردازش نادرست پیام‌های عصبی، درد در ناحیه واژن حس می‌شود).
همچنین، محرک اولیه ممکن است اعصاب حسی ناحیه واژن را به شکل موضعی درگیر نکند، بلکه باعث آغاز حساسیت فراگیر در دستگاه ادراری-تناسلی، لگن و/یا سیستم عصبی مرکزی شود. محققان دریافته‌اند زنان مبتلا به ولوودینیا، دچار حساسیت مثانه و فوریت و تکرر ادرار هستند. علاوه بر این، زنانی که از سوزش ادرار شکایت دارند، در معرض افزایش خطر ابتلا به ولوودینیا هستند.
حساسیت لگن ممکن است به صورت ثانویه، ناشی از آسیب و/یا التهاب اندام‌های لگنی و/یا اجزای اسکلتی- عضلانی لگن باشد. زنان مبتلا به PVD ثانویه (تحریک‌پذیری و درد ناحیه وستیبول که بین دو لابیای کوچک است) ممکن است سابقه درد مزمن لگنی و/یا دیسپارونیا (مقاربت دردناک مکرر) شدید را گزارش کنند. زنان مبتلا به ولوودینیا، حساسیت فراگیر دارند، آستانه درد در ناحیه ولوا و سایر بخش‌های بدن آن‌ها کاهش می‌یابد و درنتیجه، پردازش درد در این افراد شدت می‌گیرد.
سایر علل درد واژن
درد واژن، چه کم باشد چه زیاد، نباید آن را نادیده بگیرید. این درد می‌تواند از بخش‌های داخلی واژن یا از لابیاها و پوست ولوا (بخش خارجی آلت تناسلی) باشد. برای بسیاری از افراد، حس درد در ناحیه واژن و ولوا است، اما علت آن بسیار متفاوت است. شایع‌ترین علل این دردها در ادامه ذکر شده است.
عفونت
عفونت‌های قارچی و تبخال تناسلی، بیماری‌هایی هستند که ممکن است موجب درد واژن شوند.
عفونت‌های قارچی باعث تورم، خارش و درد، به‌ویژه هنگام رابطه جنسی و ادرار کردن می‌شوند. این نوع عفونت‌ها ممکن است بر اثر مصرف طولانی‌مدت برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها ایجاد شوند.
تبخال تناسلی نوعی بیماری مقاربتی است. عفونت‌های تبخال باعث ایجاد زخم‌های دردناکی می‌شوند که 3 تا 14 روز همراه فرد هستند. تماس این زخم‌ها با ادرار باعث تشدید ناراحتی می‌شود.
سایر بیماری‌های مقاربتی ازجمله سوزاک، کلامیدیا و تریکومونیازیس نیز می‌توانند باعث درد واژن، خارش و سوزش شوند.
عفونت‌های قارچی دراغلب موارد به خوبی به درمان با داروهای تجویزی و/یا داروهای بدون نسخه پاسخ می‌دهند.
برای درمان بیماری‌های مقاربتی باید از داروهایی که پزشک تجویز کرده است، استفاده کنید. اگر پزشک تشخیص دهد به بیماری‌های مقاربتی مبتلا هستید، شریک زندگی شما نیز به منظور جلوگیری از ابتلای مجدد به عفونت، به آزمایش و درمان نیاز خواهد داشت.
کیست بارتولن (Bartholin’s cyst)
این کیست‌ها بسیار رایج هستند و زمانی ایجاد می‌شوند که غدد بارتولن که مسئول روان‌سازی واژن هستند، مسدود شوند. بسیاری از کیست‌های بارتولن دردی ایجاد نمی‌کنند و همیشه هم به درمان نیاز ندارند.
در برخی موارد، این توده‌های حساس در دهانه واژن ممکن است در نتیجه عفونت پر از چرک و دردناک شوند. بنابراین، در حال نشستن، راه‌رفتن یا هنگام رابطه جنسی ممکن است در این ناحیه درد احساس کنید.
به منظور کاهش درد می‌توانید در یک وان آب گرم بنشینید. اگر درد یا تورم ادامه داشت، با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است لازم باشد کیست‌ها را با جراحی تخلیه کرده یا آنتی‌بیوتیک مصرف کنید.
اندومتریوز
اندومتریوز زمانی اتفاق می‌افتد که بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم در سایر نواحی لگن شما رشد کند. این بیماری یکی از علل شایع درد لگن بوده و ممکن است به درد واژن و ولوا منجر شود.
این عارضه نه‌تنها موجب درد بیشتر حین قاعدگی و رابطه جنسی می‌شود، بلکه می‌تواند باعث ناباروری شود. علائم دیگر این بیماری عبارتند از:
- دفع مدفوع دردناک
- تخلیه ادرار دردناک
- خستگی
- تهوع
- یبوست
- اسهال
این علائم طی دوران قاعدگی بدتر می‌شوند.
بسیاری از مطالعات نشان می‌دهند خطر ابتلا به سرطان تخمدان در زنان مبتلا به اندومتریوز وجود دارد؛ اگرچه احتمال این خطر کم است اما مطالعات، روندی افزایشی را گزارش کرده‌اند. شایع‌ترین علائم سرطان تخمدان که باید از آن‌ها آگاه باشید، عبارتند از:
- ورم شکم
- معده‌درد مداوم
- نفخ مداوم
- نیاز به دفع ادرار فوری یا مکرر
- مشکل در غذاخوردن یا احساس سیری سریع‌تر
اگر هر کدام از این علائم را در خود مشاهده کردید، موضوع را با پزشک‌تان درمیان بگذارید. مصرف داروهای مسکن بدون نسخه ممکن است به کاهش علائم شما کمک کنند، اما مشکل را برطرف نمی‌کنند و شما ممکن است زمان طلایی تشخیص را از دست بدهید؛ بنابراین اگر هریک از این علائم را بیش از 12 بار در ماه تجربه کردید (به ویژه اگر بالای 50 سال هستید) حتماً در اولین فرصت به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.
بیماری‌های کف لگن
ناراحتی لگن می‌تواند به مقاربت دردناک و نیز اختلال سیستم ادراری و روده منجر شود. عوامل بسیاری ممکن است موجب درد کف لگن شوند. بنابراین، برای شناسایی عامل اصلی آن با پزشک‌تان مشورت کنید.
یکی از علل شایع این بیماری، اختلال عملکرد کف لگن یا اسپاسم بالابرنده است که در آن عضلات کف لگن در واکنش به انواع دیگر درد، دچار اسپاسم می‌شوند.
سندرم احتقان لگن (مشابه واریس سیاهرگ‌ها، اما در لگن) و تحریک عصب پودندال (pudendal: یکی از اعصاب اصلی لگن) نیز می‌توانند باعث درد لگن شوند.
در نهایت، تشخیص اینکه آیا الگویی برای درد شما وجود دارد یا خیر، می‌تواند به پزشک در درمان شما کمک کند.
به علائم‌تان توجه کرده و در اسرع وقت برای معاینه به پزشک مراجعه کنید. اگر هیچ‌گونه بهبودی در علائم‌تان مشاهده نکردید، ممکن است نیاز داشته باشید به یک متخصص مراجعه کنید.
علائم درد واژن
درد واژن می‌تواند با علائم متفاوت بسیاری بروز پیدا کند. توصیف درد با جزئیات می‌تواند به پزشک در تشخیص دقیق مشکل کمک کند.
در ادامه، رایج‌ترین انواع درد واژن ذکر شده است.
سوزش واژن
عفونت‌های قارچی واژن، واژینوز باکتریایی (عفونت واژن با علائم ترشحات خاکستری، سفید یا سبزرنگ با بوی ماهی) و سایر انواع عفونت‌ها، به‌ویژه حین یا بعد از رابطه جنسی، اغلب باعث احساس سوزش واژن می‌شوند. ولوودینیا نیز موجب احساس سوزش می‌شود؛ اگرچه این مورد معمولاً همراه با علائم دیگر رخ می‌دهد.
خارش واژن
خارش یکی از علائم اصلی انواع عفونت واژن، مانند عفونت‌های قارچی یا واژینوز باکتریایی (BV) است. در برخی موارد، علت خارش واژن آسیب کف لگن است که باعث اختلال در عملکرد عصبی شده و فرد احساس خارش یا حس غیر معمول دیگری دارد.
برخی از افراد خارش واژن را به طور خاص حین مقاربت تجربه می‌کنند. برخی از دلایل احتمالی این مسئله عبارتند از:
- ولوودینیا
- پارگی کیست بارتولن
- بهبودی پس از آسیب فیزیکی
- تنش یا اسپاسم عضلانی
سفتی، درد و اسپاسم عضلانی در واژن ممکن است نشان‌دهنده اختلال عملکرد کف لگن باشد. همچنین، برخی از افراد دردهایی را با ویژگی‌های متفاوت یا در نواحی دیگر تجربه می‌کنند. برای مثال، ممکن است کمردرد یا ناراحتی کفل (مفصل ران) داشته باشند.
ولوودینیا ممکن است باعث شود عضلات واژن قبل از رابطه جنسی یا حین آن منقبض شوند. برخی از افراد انقباض بسیار شدیدی را گزارش کرده‌اند، طوری که نمی‌توانستند رابطه جنسی داشته باشند.
حساس شدن
داشتن درد یا حساس شدن اطراف واژن یا ولوا ممکن است نشانه‌ای از کیست بارتولن باشد.
همچنین، این ناحیه ممکن است تغییر رنگ داده یا یک توده سفت و متورم در آن مشاهده شود. اگر عفونت گسترش یابد، درد ممکن است تشدید شود.
آسیب فیزیکی به واژن یا ولوا نیز می‌تواند باعث حساسیت به لمس شود. بسیاری از افراد پس از زایمان، به‌ویژه پس از پارگی پرینه، احساس درد را گزارش می‌کنند.
درد هنگام رابطه جنسی
مقاربت می‌تواند هر یک از انواع درد واژن را بدتر کند، چون اصطکاک باعث تحریک آن ناحیه می‌شود.
با این حال، اگر فردی درد واژن را تنها حین مقاربت تجربه کند، علت آن ممکن است ولوودینیا باشد.
احساس بوی ماهی پس از مقاربت دردناک می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که فرد به واژینوز باکتریایی (یکی از رایج‌ترین علل واژینیت) مبتلا است.
عوارض ولوودینیا
درد واژن باعث بروز مشکلات احساسی می‌شود؛ چراکه می‌تواند دردناک و آزاردهنده باشد و شما را از رابطه جنسی باز دارد. به عنوان مثال ترس از رابطه جنسی می‌تواند باعث گرفتگی در عضلات اطراف واژن (واژینیسموس) شود. سایر عوارض احتمالی عبارتند از:
- افسردگی
- اضطراب
- اختلال جنسی
- اختلالات خواب
- مشکل در روابط
- کاهش کیفیت زندگی
- تغییر تصویر بدن (حسی که فرد نسبت به بدن خود دارد.)
تشخیص ولوودینیا
قبل از تشخیص ولوودینیا، پزشک از شما سؤالاتی درباره سابقه پزشکی، جنسی و جراحی‌تان می‌کند تا از محل، نوع و شدت علائم شما آگاه شود.
پزشک‌تان ممکن است اقدامات زیر را انجام دهد:
- معاینه لگن. پزشک به صورت چشمی اندام تناسلی خارجی و واژن شما را از نظر علائم عفونت یا سایر علائم معاینه می‌کند. اگر نشانه‌های ظاهری عفونت وجود نداشته باشند، پزشک ممکن است نمونه‌ای از سلول‌های واژن شما را برای آزمایش عفونت، مانند عفونت قارچی یا باکتریایی، برداشته و به آزمایشگاه ارجاع دهد.
- تست سواب پنبه‌ای. پزشک از یک سواب پنبه‌ای (وسیله‌ای شبیه گوش‌پاک‌کن) مرطوب استفاده می‌کند تا به‌آرامی نقاط درد در ناحیه ولوا را معاینه کند.
درمان درد واژن
درمان ولوودینیا بر تسکین علائم تمرکز دارد. برای درمان این بیماری، از یک روش خاص برای تمام افراد استفاده نمی‌شود. برای بسیاری از خانم‌های مبتلا، ترکیبی از درمان‌های گوناگون مؤثر است. یافتن روش‌های درمانی مناسب ممکن است زمان‌بر باشد و پس از آغاز درمان، مدتی طول بکشد تا علائم تسکین پیدا کنند.
راه‌های درمان عبارتند از:
- داروها. استروئیدها، داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای یا داروهای ضد تشنج می‌توانند به کاهش درد مزمن کمک کنند. آنتی هیستامین‌ها می‌توانند خارش را کاهش دهند.
- درمان بازخورد زیستی (بیوفیدبک). این درمان می‌تواند با آموزش نحوه شل‌کردن عضلات لگن و کنترل واکنش بدن نسبت به علائم، در کاهش درد مؤثر باشد.
- بی‌حس‌کننده‌های موضعی. داروهایی مانند پماد لیدوکائین می‌توانند علائم را موقتاً تسکین دهند. پزشک ممکن است استفاده از لیدوکائین را 30 دقیقه قبل از مقاربت جنسی برای کاهش درد توصیه کند. استفاده از پماد لیدوکائین می‌تواند باعث بی‌حسی موقت همسر شما پس از تماس جنسی شود.
- تزریق آمپول بی‌حس‌کننده در عصب (بلوک عصبی). زنانی که دردهای طولانی‌مدت و مزمن دارند و روش‌های درمانی دیگر برای آنان مؤثر نیست، می‌توانند از تزریق آمپول بی‌حس‌کننده در عصب استفاده کنند.
- درمان کف لگن. بسیاری از زنان مبتلا به ولوودینیا دچار گرفتگی عضلات کف لگن هستند؛ عضلاتی که از رحم، مثانه و روده حمایت می‌کنند. انجام‌دادن برخی از ورزش‌ها به شل‌کردن این عضلات کمک می‌کنند. درنتیجه، درد ولوودینیا تسکین می‌یابد.
- جراحی. در موارد وستیبولودینیا یا ولوودینیای موضعی، جراحی و برداشتن پوست و بافت آسیب‌دیده (وستیبولکتومی) به کاهش درد فرد کمک می‌کند.
سخن پایانی
درد واژن می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد و هر خانمی ممکن است آن را تجربه کند. با رعایت بهداشت ناحیه واژن می‌توان خطر ابتلا به درد واژن را کاهش داد. اگر علائم ولوودینیا را در خود تشخیص دادید، بهتر است هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید. بیماری شما هرچه زودتر تشخیص داده شود، درمان آن آسان‌تر خواهد بود.
از تجربه خودتان بگویید
همان‌طور که در این مقاله خواندیم، ولوودینیا مشکلی است که هر خانمی ممکن است به آن دچار شود. آیا شما هم تا به حال نشانه‌های این بیماری را در خود مشاهده کرده‌اید؟ آیا برای درمان درد واژن خود از داروهای بدون نسخه استفاده کردید یا به پزشک مراجعه کردید؟ اگر در این زمینه اطلاعاتی دارید با ما به اشتراک بگذارید.
منابع:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/326977
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4014358
https://health.clevelandclinic.org/pain-down-there-5-reasons-your-vagina-hurts
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/vulvodynia/diagnosis-treatment/drc-20353427
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/vulvodynia/symptoms-causes/syc-20353423
تیم نویسندگان
